|
== Ենթագլուխ ==
"[[Ապագա]] պատմաբանը [[Դիոգենես]]ի պես լապտեր վերցրած պետք է քրքրե մեր ներկա դարի պատմությունը, որ գտնե այն գաղափարական գործիչներին, որոնց գործը նմանվում է հին հեքիաթների դարու հերոսների գործունեությանը։գործունեությանը: Հայ ներկա իրականության մեջ ապագա անաչառ պատմաբանը շատ քչերին կգտնի, որոնց անունը արժանի կլինի հավերժ ացնելու... Անշուշտ ու անկասկած, դրանց թվում կլինի եւ Գարեգին Նժդեհի անունը..."
"Սյունիք", Գորիս 1920թ., թիվ
==Աղբիւրներով==
*Ոմանք արևը միայն խավարման ժամանակ են նկատում։նկատում:<ref>{{cite book |title=Դաստիարակչական Մտքերի Հայկական Գանձարան|editor=Ա.Մ. Մանուկյան և Մ.Մ. Մանուկյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-276-4|year=2001|page=8}}</ref>
*Չի կարելի օգնել այն ընկածին, եթե նրան պակասում է ինքնօգնությամբ ոտքի կանգնելու կամքը։<ref name=mitq>{{cite book |title=Դաստիարակչական Մտքերի Հայկական Գանձարան|editor=Ա.Մ. Մանուկյան և Մ.Մ. Մանուկյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-276-4|year=2001|page=125}}</ref>
*Չի կարելի օգնել այն ընկածին, եթե նրան պակասում է ինքնօգնությամբ ոտքի կանգնելու կամքը:<ref name=mitq>{{cite book |title=Դաստիարակչական Մտքերի Հայկական Գանձարան|editor=Ա.Մ. Մանուկյան և Մ.Մ. Մանուկյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-276-4|year=2001|page=125}}</ref>
*Երկու բան պետք է լցնի մարդու հոգին հիացմունքով ու հարգանքով՝ աստղալից երկինքը գլխի վերևում և բարոյական [[օրենք]]ը սրտի մեջ։<ref name=mitq />
*Երկու բան պետք է լցնի մարդու հոգին հիացմունքով ու հարգանքով՝ աստղալից երկինքը գլխի վերևում և բարոյական [[օրենք]]ը սրտի մեջ:<ref name=mitq />
*Շղթաների մեջ ծնվում, ապրում և մեռնու՞մ ես, դու ես մեղավոր, որովհետև թույլ ես...<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=80}}</ref>
*[[Կրոն|Քրիստոնեական]] սիրո խորհուրդը ամբողջ դարեր պատճառ է դարձել մեր ժողովրդի անօրինական ողբերգության։<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=143}}</ref>
*Իրավունքը[[Կրոն|Քրիստոնեական]] ուժիսիրո հասկացողությունխորհուրդը ամբողջ դարեր պատճառ է, այլդարձել մեր ժողովրդի ոչանօրինական տրամաբանական։ողբերգության:<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=153143}}</ref>
*Մի ժողովուրդ, որի որդիները հավասար չեն օրենքի եւ մահվան առջև՝ հաղթական [[հայրենիք]] չի ունենա։<ref name="Գարեգին Նժդեհ">[http://www.eutyun.am/S/1/ABOUT/ABOUT.htm Ճանաչիր ինքդ քեզ ու քո էությունը]</ref>
*Իրավունքը ուժի հասկացողություն է, այլ ոչ տրամաբանական:<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=153}}</ref>
*Կրոնների պես հայրենիքներն էլ պահանջում են, որ իրենց սպասարկողի ձեռքերը լինեն տաք եւ մաքրամաքուր։<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Ապագան վտանգված ժողովուրդների վերջին խաղաթուղթը - վերադաստիարակությունն է։<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Մի ժողովուրդ, որի որդիները հավասար չեն օրենքի եւ մահվան առջև՝ հաղթական [[հայրենիք]] չի ունենա:<ref name="Գարեգին Նժդեհ">[http://www.eutyun.am/S/1/ABOUT/ABOUT.htm Ճանաչիր ինքդ քեզ ու քո էությունը]</ref>
*Յուրաքանչյուր ազգի պարտականությունը [[Մարդկություն|մարդկության]] հանդեպ նախ և առաջ դրսևորվում է սեփական ազգի կենսունակության պահպանման և սեփական մշակույթի զարգացման ձևով։<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Քննադատել՝ հոգեպես տառապել է նշանակում։<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=51}}</ref>
*Կրոնների պես հայրենիքներն էլ պահանջում են, որ իրենց սպասարկողի ձեռքերը լինեն տաք եւ մաքրամաքուր:<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Իմ ազգային դաւանանքը թոյլ չի տալիս թշնամանք տածել դէպի որեւէ հայ մարդ։<ref name=hamar7>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=7|}}</ref>
*Եօթնիցս ստոր է նա, ով գերադասում է կեանքը մահէն բոլոր պարագաների մէջ։<ref name=hamar7/>
*Ապագան վտանգված ժողովուրդների վերջին խաղաթուղթը - վերադաստիարակությունն է:<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Մահ չկայ, մեռնում է փոքրոգին, մեռածն է մեռնում։<ref name=hamar88>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=88}}</ref>
*Քաջերի յարութիւնն է մահը։<ref name=hamar88/>
*Յուրաքանչյուր ազգի պարտականությունը [[Մարդկություն|մարդկության]] հանդեպ նախ և առաջ դրսևորվում է սեփական ազգի կենսունակության պահպանման և սեփական մշակույթի զարգացման ձևով:<ref name="Գարեգին Նժդեհ"/>
*Ապստամբ ժողովրդին միայն Աստուած կարող է յաղթել։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=91}}</ref>
*Մի ժողովուրդ՝ մի ընտանիք։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=94}}</ref>
*Քննադատել՝ հոգեպես տառապել է նշանակում:<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=51}}</ref>
*Սիրում է նա, ով ուժեղ է, ով հոգու առատութիւն ունի, ում ոյժի բաժակը լցուած է յորդելու, թափուելու աստիճան։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=96}}</ref>
*Այն օրից, ընթերցող, երբ հայը վախենալ սկսեց մահից, այն օրից օտարը թագաւորեց Հայաստանում։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=100}}</ref>
*ՈվԻմ հեռանումազգային էդաւանանքը կրօնից,թոյլ չի տալիս անձնասպանօրէնթշնամանք կտրումտածել էդէպի իրորեւէ հոգեւորհայ զարկերակը։մարդ:<ref name=hamarhamar7>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=7|}}</ref>
*Մի օր հայութիւնը պիտի ների թրքութեան, բայց ոչ ծունկի ելած նրա առջեւ, պարտուելուց յետոյ, այլ նրան ծնկի բերած՝ ծեծելուց յետոյ։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=103}}</ref>
*Եօթնիցս ստոր է նա, ով գերադասում է կեանքը մահէն բոլոր պարագաների մէջ:<ref name=hamar7/>
*Միայն նա է ճշմարտօրէն մեծը, որը մեծ զաւակն է նախ իր ժողովրդի, եւ ապա մարդկութեան։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=110}}</ref>
*Ամեն մէկ «ես» յանցաւոր ապստամբ մը, ամեն մէկ «ես»-ականութիւն՝ բարոյական մահափորձ մըն է այն Մեծ Ամբողջին դէմ, որ ԱԶԳ կը կոչենք։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=111}}</ref>
*ՉմնացՄահ չկայ, աշխարհումմեռնում գրեթէէ չմնաց ցեղփոքրոգին, որմեռածն մերէ բազկի ոյժը չզգար։մեռնում:<ref name=hamar88>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=11288}}</ref>
*Սկզբից ի վեր հայութիւնն ու իր քրիստոնէութիւնը ձուլուած են ի մի բնութիւն։ Այս երկուսի ճակատագիրը նոյնացած է։<ref name=hamar115>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=115}}</ref>
*Քաջերի յարութիւնն է մահը:<ref name=hamar88/>
*Հայ եկեղեցին ազգային եկեղեցի է։<ref name=hamar115/>
*Իմ հոգին զոյգ յենարաններ ունի՝ Աստված եւ հայրենիք։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=122}}</ref>
*ԵթէԱպստամբ կեանքիժողովրդին նպատակըմիայն յաճոյքըԱստուած համարեցիր, վախճանդկարող կորուստնէ է։յաղթել:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=12791}}</ref>
*Ոգեշունչ էր քրիստոնէութիւնը եւ հէնց այդ է պատճառը, որ նրա գիրկը նետուողներէն առաջինը եղաւ հայը։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=130}}</ref>
*ՆաՄի (ազգս-''Է.Է.'') գերագոյն նպատակ է,ժողովուրդ՝ ես՝մի միջոց։ընտանիք:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=13594}}</ref>
*Սիրում է նա, ով ուժեղ է, ով հոգու առատութիւն ունի, ում ոյժի բաժակը լցուած է յորդելու, թափուելու աստիճան:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=96}}</ref>
*Այն օրից, ընթերցող, երբ հայը վախենալ սկսեց մահից, այն օրից օտարը թագաւորեց Հայաստանում:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=100}}</ref>
*Ով հեռանում է կրօնից, անձնասպանօրէն կտրում է իր հոգեւոր զարկերակը:<ref name=hamar>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008}}</ref>
*Մի օր հայութիւնը պիտի ների թրքութեան, բայց ոչ ծունկի ելած նրա առջեւ, պարտուելուց յետոյ, այլ նրան ծնկի բերած՝ ծեծելուց յետոյ:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=103}}</ref>
*Միայն նա է ճշմարտօրէն մեծը, որը մեծ զաւակն է նախ իր ժողովրդի, եւ ապա մարդկութեան:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=110}}</ref>
*Ամեն մէկ «ես» յանցաւոր ապստամբ մը, ամեն մէկ «ես»-ականութիւն՝ բարոյական մահափորձ մըն է այն Մեծ Ամբողջին դէմ, որ ԱԶԳ կը կոչենք:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=111}}</ref>
*Չմնաց, աշխարհում գրեթէ չմնաց ցեղ, որ մեր բազկի ոյժը չզգար:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=112}}</ref>
*Սկզբից ի վեր հայութիւնն ու իր քրիստոնէութիւնը ձուլուած են ի մի բնութիւն: Այս երկուսի ճակատագիրը նոյնացած է:<ref name=hamar115>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=115}}</ref>
*Հայ եկեղեցին ազգային եկեղեցի է:<ref name=hamar115/>
*Իմ հոգին զոյգ յենարաններ ունի՝ Աստված եւ հայրենիք:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=122}}</ref>
*Եթէ կեանքի նպատակը յաճոյքը համարեցիր, վախճանդ կորուստն է:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=127}}</ref>
*Ոգեշունչ էր քրիստոնէութիւնը եւ հէնց այդ է պատճառը, որ նրա գիրկը նետուողներէն առաջինը եղաւ հայը:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=130}}</ref>
*Նա (ազգս-''Է.Է.'') գերագոյն նպատակ է, ես՝ միջոց:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=135}}</ref>
*Նա, ով ընդունում է Աստծոյ գոյութիւնը, ընդունում է նաեւ իր պարտականութիւնը հանդէպ գերագոյն իրականութեանց՝ ԱԶԳ, ՀԱՅՐԵՆԻՔ, ՊԵՏՈՒԹԻՒՆ:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=158}}</ref>
*Չկայ, կեանքն ազգին եւ հայրենիքին պատարագելու չափ մեծ երջանկութիւն չկայ աշխարհում։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=162}}</ref>
*ՄիայնՉկայ, կեանքն ազգին եւ հայրենիքին պատարագելու չափ մեծ ազնիւներջանկութիւն էչկայ զօրաւոր։աշխարհում:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=169162}}</ref>
*Անկրօն էակը հրաշունչ զինուոր չի դառնայ։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=171}}</ref>
*Ներիր, Տէր, ներիր, եթէ մի օր հայրենիքիս օգտակար լինելու համարՄիայն մեղանչեմազնիւն Քոէ դէմ։զօրաւոր:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=175169}}</ref>
*Ամեն հայ ընդունակ է մարտիրոսանալու, իսկ ամեն մարտիրոս կարող է հերոս լինել։<ref name=hamar185>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=185}}</ref>
*Անկրօն էակը հրաշունչ զինուոր չի դառնայ:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=171}}</ref>
*Աւելի լաւ է հայ մարդը համր լինի, քան օտարախօս։<ref name=hamar185/>
*Ես անչափ զարմանում եմ, երբ հանդիպում եմ անտաղանդ հայի։<ref name=hamar185/>
*Ներիր, Տէր, ներիր, եթէ մի օր հայրենիքիս օգտակար լինելու համար մեղանչեմ Քո դէմ:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=175}}</ref>
*Հայը պատճառ չունի կուսակցականանալու. հայը կուսակցականանալու նաեւ իրաւունք չունի։<ref name=hamar/>
*Ամեն հայ դա դու ես. ճակատագրի եղբայր է ամեն հայ։<ref name=hamar/>
*Ամեն հայ ընդունակ է մարտիրոսանալու, իսկ ամեն մարտիրոս կարող է հերոս լինել:<ref name=hamar185>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=185}}</ref>
*Ապրել ու գործել միայն այն բանի համար, որի համար արժե մեռնել, և մեռնել միայն այն բանի համար, որի համար արժեր ապրել։
*Երբ թրքությունն այսօր կաշվից դուրս է գալիս սրբելու մեր ցեղագրական հետքներն իսկ մեր պատմական Հայրենիքում, ես ծիծաղում եմ նրա անհատակ տգիտության վրա և հարց եմ տալիս. -Պիտ կարողանա՞ս սպանել հայ ժողովրդի պատմական հիշողությունը։ Ո՛չ,- նրա փոխարեն պատասխանում է իրականությունը։
*Աւելի լաւ է հայ մարդը համր լինի, քան օտարախօս:<ref name=hamar185/>
*Ազգային ոգի – ահա՜ գերագույն հերոսը, միա՜կը, մեր պատմության անիվը դարձնող, մեր հավաքական ճակատագիրը վարող հերոսը։
*Հոգու հիվանդություն ունեն ժողովուրդները, երբ բողոքում են իրենց հայրենիքից։
*Ես անչափ զարմանում եմ, երբ հանդիպում եմ անտաղանդ հայի:<ref name=hamar185/>
*Պիտ պարտվի, պիտ մեռնի կեղծիքը մեր կյանքում, որ ապրի մեր ժողովուրդը։
*Փոքր ազգերը պարտադրորեն ավելի հայրենասեր պիտ լինեն, քան մեծերը, մենք՝ ավելի, քան բոլորը։
*Հայը պատճառ չունի կուսակցականանալու. հայը կուսակցականանալու նաեւ իրաւունք չունի:<ref name=hamar/>
*Հայաստա՛ն, նա, ով վտանգի ժամանակ քեզ համար մեռնել չգիտցավ, եւ վաղը պիտի չուզենայ մեռնել՝ քո զավակը չէ՝, հայ չէ։
*Ահա եւ իմ վերջին խօսքը.<br/>-Կ'ուզէի աչքերս փակել մի ահեղ ճակատամարտում, յաղթութեան թեւերի վրայ, զօրքերիս գոռ աղաղակների մէջ։ Սակայն ուր էլ եւ ինչպէս էլ մեռնեմ, թող սիւնեաց իմ նախկին ռազմիկները Խուստուփ լերան սրտի մէջ ամփոփեն իմ մի բուռ աճիւնը։<br/>... Ուր եւ երբ էլ մեռնեմ, հաւատա, իմ ազիզ ժողովուրդ, որ արտաքին վտանգներիդ ժամանակ իմ անհանգիստ հոգին այցի եւ օգնութեան պիտի փութայ իր հայրենի աշխարհին եւ աներեւութաբար քո բանակները առաջնորդէ։<br/>Զինուոր զաւակդ՝ Նժդեհ, 1937թ., Սոֆիա։<ref name=hamar185/>
*Ամեն հայ դա դու ես. ճակատագրի եղբայր է ամեն հայ:<ref name=hamar/>
*Ապրել ու գործել միայն այն բանի համար, որի համար արժե մեռնել, և մեռնել միայն այն բանի համար, որի համար արժեր ապրել:
*Երբ թրքությունն այսօր կաշվից դուրս է գալիս սրբելու մեր ցեղագրական հետքներն իսկ մեր պատմական Հայրենիքում, ես ծիծաղում եմ նրա անհատակ տգիտության վրա և հարց եմ տալիս. -Պիտ կարողանա՞ս սպանել հայ ժողովրդի պատմական հիշողությունը: Ո՛չ,- նրա փոխարեն պատասխանում է իրականությունը:
*Ազգային ոգի – ահա՜ գերագույն հերոսը, միա՜կը, մեր պատմության անիվը դարձնող, մեր հավաքական ճակատագիրը վարող հերոսը:
*Հոգու հիվանդություն ունեն ժողովուրդները, երբ բողոքում են իրենց հայրենիքից:
*Պիտ պարտվի, պիտ մեռնի կեղծիքը մեր կյանքում, որ ապրի մեր ժողովուրդը:
*Փոքր ազգերը պարտադրորեն ավելի հայրենասեր պիտ լինեն, քան մեծերը, մենք՝ ավելի, քան բոլորը:
*Հայաստա՛ն, նա, ով վտանգի ժամանակ քեզ համար մեռնել չգիտցավ, եւ վաղը պիտի չուզենայ մեռնել՝ քո զավակը չէ՝, հայ չէ:
*Ահա եւ իմ վերջին խօսքը.<br/>-Կ'ուզէի աչքերս փակել մի ահեղ ճակատամարտում, յաղթութեան թեւերի վրայ, զօրքերիս գոռ աղաղակների մէջ: Սակայն ուր էլ եւ ինչպէս էլ մեռնեմ, թող սիւնեաց իմ նախկին ռազմիկները Խուստուփ լերան սրտի մէջ ամփոփեն իմ մի բուռ աճիւնը:<br/>... Ուր եւ երբ էլ մեռնեմ, հաւատա, իմ ազիզ ժողովուրդ, որ արտաքին վտանգներիդ ժամանակ իմ անհանգիստ հոգին այցի եւ օգնութեան պիտի փութայ իր հայրենի աշխարհին եւ աներեւութաբար քո բանակները առաջնորդէ:<br/>Զինուոր զաւակդ՝ Նժդեհ, 1937թ., Սոֆիա:<ref name=hamar185/>
*«Ճշմարիտ մտաւորականը նա է, որ իր մտաւոր կարողութեան, ամէն բանից առաջ, միացնում է խորապէս բարոյական նկարագիր, բարձր գաղափարականութիւն, ստեղծագործելու նոր իտէալներ, արժէքներ, կեանքի ձեւեր ստեղծելու ընդունակութիւն, սրբազանի զգացում, տեսական խղճմտանք, հոգեւոր արիութիւն, ժողովուրդն իր ամբողջութեան մէջ սիրելու, նրա համար տառապելու անսահման կարողութիւն<ref>Գ. Նժդեհ, Ցեղի յաւիտենական զէնքը, Հատընտիր, էջ 159</ref><ref>[http://media.asue.am/upload/amberd_matenagrer/Anvtangutun.pdf Ազգային կառույցների հոգևոր-բարոյական և մշակութային ինքնատիպության վերարտադրության գործառույթները (գործնական խնդիրներ), էջ 34]</ref>
*Ես ճշմարտություններ գիտեմ, որոնցից մեկն ասում է՝ ուզո՞ւմ ես գուշակել, տեսնել մի ժողովրդի ապագան՝ նայի՛ր նրա երիտասարդությանը<ref>{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=22}}</ref>:
*Պատերազմներն են օրորել մարդկության մանկությունը և ո՛չ խաղաղությունը, որը բնական վիճակը չի եղել, այլ՝ պատերազմների կարճատև դադար միայն<ref name="hatntir23">{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=23}}</ref>:
*Հաղթում է ուժեղը և ո՛չ արդարը<ref name="hatntir23"/>:
*Պատերազմ է անվերջ, և եթե երբեմն ժողովուրդները կռվադաշտում չեն, ապա նրանք զորանոցներում են, ուր խելահեղորեն պատրաստվում են նորանոր բաղխումնեին համար։համար: Չեզոքության են դիմում թույլերը միայն, հաճախ բաժանելով պարտվածների ճակատագիրը։ճակատագիրը: Էապես չկան չեզոքներ։չեզոքներ: Եթե երկուսն այսօր բարեկամ են - նշանակում է թե նրանք զինակցել են մի երրորդի դեմ։դեմ:<ref name="hatntir23"/>:
*Ամեն մի պատերազմ երկու նորերի պատճառ է դառնում, որովհետև չափված կողմերից ոչ ոք է իրեն վերջնականապես պարտված կամ հաղթված համարում։համարում: Եվ միշտ էլ պարտված կողմը դեռ իր նահանջի ճանապարհին մշակում է իր փոխվրեժի ծրագիրը<ref>{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=24}}</ref>:
*Հանրածանոթ իրողություն է, որ ռուսական տիրապետությունից ազատվելու ցանկությամբ թաթար Ադրբեջանն երազել է և պիտի երազի մի օր տաճիկներին տեսնելու Ադրկովկասում։Ադրկովկասում: Ծանոթ իրողություն է և այն, որ Տաճկաստանը փորձել է և պիտի փորձի մի օր Ադրբեջանի և Դաղստանի իսլամությունը, ինչպես և Ադրկովկասի բնական ամրությունները դարձնելու պատնեշ Ռուսաստանի դեմ։դեմ: Ասել է՝ մեզ, մեր ժողովրդին վիճակված է մի օր կենաց մահու կռիվ մղելու համիսլամ երկրների՝ մեր վրայով իրար միանալու ձգտման դեմ<ref>{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=26}}</ref>:
*Հայրենապաշտությո՛ւն - մարդկային առաքինությունների թագն ու պսակն է դա։դա: Մարդկային բարոյական հատկությունները իր մեջ միացնող այդ գերագույն առաքինությունն է ազգերի գոյության անհրաժեշտ պայմանը և անսպառ աղբյուրը նրանց ուժի և մեծության։մեծության: Նա այնքան ջերմ է մի ժողովրդի մեջ, որքան փոքր է այդ ժողովուրդը և որքան անբարիշտ են նրա հարևանները։հարևանները: Եթե այդպես չէ ամենուրեք, այդպես պիտի լինի<ref name="hatntir28">{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=28}}</ref>:
*Հայրենիքներն ապրում են հայրենասիրությամբ, ընկնում՝ նրանց պակասի պատճառով<ref name="hatntir28"/>:
*Անստվեր, անբիծ, անթերի միաժամանակ բոլորի կողմից չի համարվել և ո՛չ մի սկզբունք, ո՛չ մի սրբություն, ո՛չ մի արժեք։արժեք: Քննադատելի են համարվել աստվածներն ու աստվածություններն անգամ։անգամ: Նույն ճակատագիրն է ունեցել և հայրենասիրությունը։հայրենասիրությունը: Եվ լավ է, որ այդպես է աշխարհը, այլապես իրենց բովանդակ արժեքով երևան պիտի չգային շատ բաներ, որոնցով կարժեքավորվի, կիմաստանանա, կվեհանա կյանքը<ref name="hatntir30">{{cite book | url=http://www.hhk.am/files/library_pdfs/31.pdf | title=Գարեգին Նժդեհ - Հատընտիր | publisher=Հայաստանի հանրապետական կուսակցություն | year=2006 | location=Երևան | pages=30}}</ref>:
*Տգիտություն, եսականություն, աշխարհաքաղաքացիություն - ահա երեքը հայրենասիրության անհաշտ թշնամիներից<ref name="hatntir30"/>:
*Կույրը մեղավոր չէ, որ չի տեսնում։տեսնում: Մտավոր կուրություն է տգիտությունը<ref name="hatntir30"/>:
*Զզվել է եսասերը։եսասերը: Նա թշնամի է իր նմաններին, իր հասարակության, մարդկության։մարդկության: Նա ստանում է՝ առանց տալու։տալու: Նա անիշխանական է, որովհետև իրավունքներ ունի՝ առանց պարտականությունների։պարտականությունների: Նա գող է, տզրուկ, որովհետև ապրում է ուրիշների հաշվին։հաշվին: Իր հանցավոր եսի մեձ փակված, ինչպես խխունջն իր պատյանի մեջ, նա արհամարում է և հեգնում այն ամենը, ինչ որ հենց այժմ անձնապես չի շահեցնում, չի պարարտացնում։պարարտացնում: Ուր շահ, ուր լավ՝ այնտեղ հայրենիք։հայրենիք: Սա է նրա շնական նշանաբանը<ref name="hatntir30"/>:
*Դա ''<small>(եսասերը)</small>'' է բարձրացնում անձնական կաշվի արժեքը, դա է պսակազրկում սրբությունները, իդեալները, հայրենիքը<ref name="hatntir30"/>:
==Հատուածներ Մայքլ Արլենին յղուած բաց նամակից==
* Թշնամանալ հարազատ եղբօր դէմ հէնց այն պատճառով, որ նա իր կուսակցութեան փարախէն չէ, կը նշանակէ տկարացնել արտաքին թշնամու դէմ ուղղուած մեր հարուածի թափը։թափը: Հերձասիրութեան հին դեւն էր դա, որ տարբեր անուան ու ձեւերի տակ կը շարունակէր օտարի հայասպան դերը, մեծապէս դժուարացնելով մեր վերածնունդի գործը։գործը:
* Այժմ իր (հրէութեան - ''Է.Է.'') բախտի կառքը կը քաշեն ե՛ւ բոլշեւիզմը, ե՛ւ ֆրանմասոնութիւնը, ե՛ւ միջազգային բորսաները, դրամատները, մամուլի մեծագոյն մասը եւն.: Բայց քինաթաքոյց ազգը չբաւականացաւ իր յաղթանակով։ Հոգեպէս միշտ քաղցած մարդկութեան[ը] նետած իր մէկ-երկու նորանշան գաղափարներով, ազգերի ծոցի մէջ նա վառեց դասակարգման արնոտ պայքարի կրակը, եւ այսօր - տէր աշխարհի ոսկու երեք քառորդին - նորանոր պատերազմների եւ ընկերային յեղափոխութեանց ուրուականով կը սպառնայ աշխարհին։
* Այժմ իր (հրէութեան - ''Է.Է.'') բախտի կառքը կը քաշեն ե՛ւ բոլշեւիզմը, ե՛ւ ֆրանմասոնութիւնը, ե՛ւ միջազգային բորսաները, դրամատները, մամուլի մեծագոյն մասը եւն.: Բայց քինաթաքոյց ազգը չբաւականացաւ իր յաղթանակով: Հոգեպէս միշտ քաղցած մարդկութեան[ը] նետած իր մէկ-երկու նորանշան գաղափարներով, ազգերի ծոցի մէջ նա վառեց դասակարգման արնոտ պայքարի կրակը, եւ այսօր - տէր աշխարհի ոսկու երեք քառորդին - նորանոր պատերազմների եւ ընկերային յեղափոխութեանց ուրուականով կը սպառնայ աշխարհին:
* Մեր պատմութեան ընթացքում - գիտցէ՛ք ե՛ւ այդ - մեծահարուստ հայը չեղբայրացաւ հայ մտաւորականին, ո՛չ էլ ազգերի բախտի հետ խաղացող ոյժերի բարեկամութիւնը փնտռեց։
* Միայն զմիւռնիացի հայոց հարստութեամբ կարելի պիտի լինէր մի մեծ ՀԱՅԱՍՏԱՆ գնել։ Այդ ծով հարստութեան մի չնչին մասն իսկ - որը քեմալականները քամուն տուին - պիտի բաւէր հրէաբար կաշառելու մարդկութեան երեք քառորդի խղճմտանքը, զայն հայասէր դարձնելու աստիճան։ Բայց- անէծք մեկուսի երջանկութեան դաւանանքին - հայ ցեղի ապրած եւ ապրուելիք բոլոր տեսակի դժբախտութեանց անիծուած ակնաղբիւրի՛ն անէծք...
* Մեր պատմութեան ընթացքում - գիտցէ՛ք ե՛ւ այդ - մեծահարուստ հայը չեղբայրացաւ հայ մտաւորականին, ո՛չ էլ ազգերի բախտի հետ խաղացող ոյժերի բարեկամութիւնը փնտռեց:
* Ոսկէքսակ հայը չկանգնեց ոսկէգրիչ մտաւորականի թիկունքում, եւ այդ՝ վերջինի լեզուն կարճ, խօսքն անլսելի եղաւ միջազգային արէօպագների մէջ։
* Միայն նա է ճշմարտօրէն մեծը, որը մեծ զաւակն է նախ իր ժողովրդի, եւ ապա մարդկութեան։
* Միայն զմիւռնիացի հայոց հարստութեամբ կարելի պիտի լինէր մի մեծ ՀԱՅԱՍՏԱՆ գնել: Այդ ծով հարստութեան մի չնչին մասն իսկ - որը քեմալականները քամուն տուին - պիտի բաւէր հրէաբար կաշառելու մարդկութեան երեք քառորդի խղճմտանքը, զայն հայասէր դարձնելու աստիճան: Բայց- անէծք մեկուսի երջանկութեան դաւանանքին - հայ ցեղի ապրած եւ ապրուելիք բոլոր տեսակի դժբախտութեանց անիծուած ակնաղբիւրի՛ն անէծք...
* Մենք հաւատում ենք՝ Գողգոթայէն յետոյ Յարութիւն կայ։ Եւ արդա՛ր է մեր հաւատքը։<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=108-110}}</ref>
* Ոսկէքսակ հայը չկանգնեց ոսկէգրիչ մտաւորականի թիկունքում, եւ այդ՝ վերջինի լեզուն կարճ, խօսքն անլսելի եղաւ միջազգային արէօպագների մէջ:
* Միայն նա է ճշմարտօրէն մեծը, որը մեծ զաւակն է նախ իր ժողովրդի, եւ ապա մարդկութեան:
* Մենք հաւատում ենք՝ Գողգոթայէն յետոյ Յարութիւն կայ: Եւ արդա՛ր է մեր հաւատքը:<ref>{{cite book |title=Գարեգին Նժդեհ. համառօտ վարք, ասոյթներ եւ կենսատարեգրութիւն|editor=Ռաֆայէլ Համբարձումեան|publisher=Նախիջեւան հրատարակչութիւն. Մամիկոնէից տարօնականների ուխտ|ISBN=978-99941-978-4-2|year=2008|page=108-110}}</ref>
==Աղբյուրներ==
{{վիքիպեդիա}}
[[Կատեգորիա։Քաղաքագետներ]]
[[Կատեգորիա։Փիլիսոփաներ]]
[[Կատեգորիա։Հայեր]]
[[Կատեգորիա։1886 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա։1955 մահեր]]
[[Կատեգորիա։Անձինք այբբենական կարգով]]
[[Կատեգորիա։Պետության ղեկավարներ]]
{{DEFAULTSORT:Նժդեհ, Գարեգին}}
[[Կատեգորիա:Քաղաքագետներ]]
[[Կատեգորիա:Փիլիսոփաներ]]
[[Կատեգորիա:Հայեր]]
[[Կատեգորիա:1886 ծնունդներ]]
[[Կատեգորիա:1955 մահեր]]
[[Կատեգորիա:Անձինք այբբենական կարգով]]
[[Կատեգորիա:Պետության ղեկավարներ]]
| 