|
[[Պատկեր:Gandzasar Monastery1.jpg|right|thumb|Գանձասարի վանքը, որը լրացել է 1238 թվականին]]
'''Արցախ''' կամ '''Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն''', միջազգայնորեն չճանաչված հայկական պետություն Անդրկովկասում:Անդրկովկասում։ Մայրաքաղաքը [[w:Ստեփանակերտ|Ստեփանակերտն]] է, իսկ մշակութային կենտրոնը՝ [[w:Շուշի|Շուշի]] բերդաքաղաքն է։
== Արցախի վերաբերյալ ==
*Նոյեմբերի 30-ին Հայաստանի հեղկոմի նախագահի անունից Լենինը ստանում է ողջույնի հեռագիր, որտեղ ասվում է Սովետական Հայաստանի ծննդյան մասին և Դիլիջանի հեղկոմի աշխատանքի մասին:մասին։ Դեկտեմբերի 1-ին Սովետական [[w:Ադրբեջան|Ադրբեջանը]] ինքնակամ հրաժարվում է վիճակելի շրջաններից և պաշտոնապես հայտարարում է Զանգեզորի, Նախիջևանի, Լեռնային Ղարաբաղի հանձնումը Սովետական Հայաստանին:Հայաստանին։
::''[[Իոզիֆ Ստալին]], 1920թ. դեկտեմբերի 4, «Պռավդա» թ. 273, Կեցցե Սովետական Հայաստանը (ռուսերեն՝ Да Здравствует Советская Армения! И. В. Сталин Сочинения, Том 4, Ноябрь 1917 - 1920)''
*'''Ոչ դե յուրե''', '''ոչ դե ֆակտո''', '''ոչ պատմականորեն''' և '''ոչ էլ աշխարհագրորեն''' Լեռնային Ղարաբաղը երբևիցե մաս չի կազմել «Ադրբեջան» կոչված պետության կամ տարածքի:տարածքի։
::''Ալեքսանդր Մանասյան''<ref>{{cite book|title=Ղարաբաղյան հիմնախնդիր. Փաստարկներ և փաստաթղթեր|editor=Ալեքսանդր Մանասյան|publisher=Գասպրինտ|ISBN=99941-42-35-6|year=2005|page=7}}</ref>
*1992 թվականին ՄԱԿ ընդունվելու ժամանակ Բաքուն մոլորության մեջ է գցել միջազգային հանրությանը, թաքցնելով այն փաստը, որ իր կողմից հավակնվող տարածքների վերաբերյալ կան գործող միջազգային պայմանագրեր և դրանց հավասարեցված որոշումներ, որոնց շրջանցումով ինքը չի կարող անկախություն ձեռք բերել նախկին ԱդրԽՍՀ սահմաններում:սահմաններում։<br/>Բաքուն թաքցրել է այն փաստը, որ 1991թ. օգոստոսի 30-ին ընդունած Պետական անկախության վերականգնման մասին հռչակագրով և 1991թ. հոկտեմբերի 18-ին ընդունած Պետական անկախության սահմանադրական ակտով, որոնց հիման վրա նա ընդունվել է ՄԱԿ, ինքը հրաժարվել է նախկին Խորհրդային Ադրբեջանի իրավահաջորդությունից:իրավահաջորդությունից։ Փաստորեն միջազգային հանրությունից թաքցվել է այն, որ ինքը չունի ԱդրԽՍՀ սահմաններում ինքնիշխան պետություն ստեղծելու իրավունքը:իրավունքը։<br/>Վերականգնելով 1918-1920թթ. թուրքական ռազմական միջամտությամբ ստեղծված ԱԴՀ պետականությունը, Բաքուն պարտավոր էր ԱՀ-ի սահմաններ հռչակել ոչ միայն այն պատճառով, որ ԱԴՀ-ն լեգիտիմ սահմաններ չի ունեցել, այլ հատկապես այն պատճառով, որ 1921թ. նախկին ԱդրԽՍՀ սահմաններում հայտնված տարածքների /Նախիջևանի և Լեռնային Ղարաբաղի/ միջազգային իրավական կարգավիճակը զրկում էր իրեն դրանց հավակնելու իրավունքից:իրավունքից։ Բաքուն դա չի արել և ՄԱԿ է ընդունվել առանց հռչակված սահմանների:սահմանների։ ... ՄԱԿ ընդունվելու պահին հիմնախնդրի անմիջական իրավական հիմքերի փաթեթում չի եղել որևէ փաստաթուղթ, որը օրինական դարձներ ԼՂ նկատմամբ Բաքվի հավակնությունները:հավակնությունները։<br/>ԱՀ-ն իր իրավական կապերը ողջ ԼՂի և Նախիջևանի հետ կորցրել է 1991-ի օգոստոս-հոկտեմբերին նախկին ԱդրԽՍՀ իրավահաջորդությունից հրաժարվելու ակտով:ակտով։ ԼՂՀ-ն անջատողական ակտի արդյունքում չէ, որ կայացել է:է։
::''(ԱԴՀ - Ադրբեջանի Դեմոկրատիկ Հանրապետություն (1918-1920)<br/>ԱդրԽՍՀ - Ադրբեջանական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն (1920 - 1991)<br/>ԱՀ - Ադրբեջանի Հանրապետություն (1991-այժմ))''
::''Ալեքսանդր Մանասյան''<ref>{{cite book|title=Ղարաբաղյան հիմնախնդիր. Փաստարկներ և փաստաթղթեր|editor=Ալեքսանդր Մանասյան|publisher=Գասպրինտ|ISBN=99941-42-35-6|year=2005|page=8}}</ref>
*Եվրոպայից միայն Եվրոպան է երևում, իսկ Շուշիից և՛ Եվրոպան է երևում և՛ աշխարհի մյուս կողմերը:կողմերը։
::''[[Ստեփան Աղաջանյան]], ի պատասխան Հայկ Խաչատրյանի հարցին, թե աշխարհը Եվրոպայից է լավ երևում թե Շուշիից''<ref>{{cite book |title=Հայոց Հնօրյա Զվարճախոսները|last=Խաչատրյան|first=Հայկ|publisher=«Ամարաս»|location=Երևան|ISBN=4702080201|year=2003|page=49}}</ref>
*Ոչ մի քաղաքական լուծում չի լինի, եթե մենք բանակցությունները, եթե մենք մեր խնդիրները չամրապնդենք ամուր բանակով:բանակով։ Շատ սիրողական բան եմ ասելու:ասելու։ Կնմանվենք Խրիմյան Հայրիկի թղթե գդալին:գդալին։ Մեզ հրաշալի շանս է տված:տված։ Գոնե, ի վերջո, ինքներս կռենք մեր ճակատագիրը, ի վերջո, ինքներս պատրաստ լինենք ամեն տեսակի արհավիրքների:արհավիրքների։ Իսկ եթե մենք ներսից ամուր եղանք, ունենանք ամուր պաշտպանված պետություն, ոչ մի տեսակի դրսի միջամտություն, ոչ մի տեսակի անակնկալ մեզ համար ցավալի չէ:չէ։<br>Արցախն աստիճանաբար վերածվում է անառիկ մի ամրոցի, որի պատերին զարկվելով՝ թշնամին կարող է ջարդուփշուր լինել:լինել։ Ադրբեջանը պետք է իմանա, որ Արցախը մի տեղ է, որին այլևս խփել, կուլ տալ հնարավոր չէ:չէ։ Դա է Արցախի փրկությունը, և մենք՝ ժողովուրդ-պետությունով, կուսակցություններով, յուրաքանչյուր մարդ՝ իր կարեցածի ու հնարավորությունների չափով պիտի նպաստի այդ գործին:գործին։ Ու պիտի գնա ուժերի կենտրոնացում և ոչ թե ջլատում:ջլատում։ Պաշտպանության խնդիրը պահանջում է գերկենտրոնացվածություն, իսկ ջլատողների դեմ կպայքարենք ամենայն վճռականությամբ:վճռականությամբ։
::''[[Վազգեն Սարգսյան]], Երկրապահ, 3/21, 8 մայիսի 2008, էջ 4''
==Արցախի շուրջ իրադարձությունների վերաբերյալ==
*1990-ի սեպտեմբերի 9-ին, միանալով [[Զորի Բալայան]]ին [[Վիկտոր Համբարձումյան]]ը հացադուլ հայտարարեց՝ բողոքելով [[Միքայել Գորբաչով|Գորբաչովի]] կողմից Ղարաբաղի օրինական իշխանության լուծարման դեմ:դեմ։ Երկու օր անց [[w:ԽՍՀՄ|ԽՍՀՄ]] նախագահ Մ. Ս. Գորբաչովը ուղերձով շնորհավորեց ակադեմիկոսի ծննդյան տարեդարձը և խնդրեց դադարեցնել հացադուլը:հացադուլը։ Շնորհավորանքի տեքստն ընթերցելով՝ Համբարձումյանը դիմեց թղթատարին.<br>'''«Խնդրում եմ Միխայիլ Սերգեեւիչին փոխանցել, որ եթե ինքը խնդրում է դադարեցնել քաղաքական ձեռնարկումը, ապա կարող էր նշել նաեւ հացադուլ հայտարարած իմ ընկերների անունները: Թե չէ, մի տեսակ լավ չի ստացվում: Նրան նաեւ փոխանցեք, որ մենք կգնանք մինչեւ վերջ եւ որ անձամբ ես երբեք չէի դիմի նման ծայրահեղ միջոցի, եթե վստահ չլինեի իմ իրավացիությանը»:։'''<ref>{{cite web|url=http://culture.azg.am/print.php?lang=AR&num=2008052407|title=Մեծ Երրորդություն|accessdate=2009-02-28}}</ref>
==Աղբյուրներ==
|
