«Դանիել Վարուժան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
վիքիֆիկացում
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (28) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1.
[[Պատկեր:Varuzhan.jpg|thumb|Դանիել Վարուժանը]]
 
'''Դանիել Վարուժան''' (իսկական անունը՝ '''Դանիել Չպուգքարյան''', ապրիլի 20, [[1884]] — օգոստոսի 26, [[1915]]), արևմտահայ անվանի բանաստեղծ:բանաստեղծ։
 
==Քաղվածքներ==
*Փառք հայ տառերուն, որոնք անիմանալի խնամիութեամբ մոգական գրիչներու տակ հաւաքուած՝ [[Եղիշե|Եղիշէին]] լեզուն ոսկի ըրին, Բագրատունիինը՝ ադամանդ, եւ [[w:Ղևոնդ Ալիշան|Ալիշանինն]] ու [[Խրիմյան Հայրիկ|Հայրիկինը]]՝ մեղր քաղցրահոս:քաղցրահոս։ Հայ լեզուն այդ տառերու սանդխտամատերուն վրայ ոտն առ ոտն բարձրացաւ ամէն դարու ճակատին վրայ՝ հոն փորագրելու համար անմահութիւնը մեր ժողովուրդին:ժողովուրդին։<ref>{{cite book |title=Ներբող Մայրենիին|editor=Լեւոն Լաճիկեան եւ Սուրեն Շէրիք|publisher=Հեղինակային հրատարակութիւն|ISBN=978-99930-4-9203-3|year=2007}}</ref>
 
* Միակ նպատակս է հայրենիքիս օգտակար դառնալ. ահա գաղափարականը, որ զիս կոգևորե և կկանգնե. արդ միայն իրմով կապրիմ, իրմով եմ հաղթական...<ref name="Գնահատ51">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 51:</ref>
* Իսկ բաղձանքս, - եթե կուզեք, - բաղձանքս է ապագայի մարդերուն նվիրել այնպիսի հզոր երգ մը, որ հայրենիքը ինձի պես արարած մը ծնած ըլլալու գոնե չզղջա<ref name="Գնահատ51" />:։
 
* Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը, ուր նահատակ մը ինկավ կամ հերոս մը կոխեց:կոխեց։ Մենք այնքան մեծ ենք, որքան որ հողեն կխմենք մեր զգացումները:զգացումները։ Ամեն ինչ հոդ է:է։ Դեպի մեր պապերուն<ref name="Գնահատ51" />:։
* Իսկ բաղձանքս, - եթե կուզեք, - բաղձանքս է ապագայի մարդերուն նվիրել այնպիսի հզոր երգ մը, որ հայրենիքը ինձի պես արարած մը ծնած ըլլալու գոնե չզղջա<ref name="Գնահատ51" />:
 
* Կուզեմ համբուրել այն բոլոր տեղերը, ուր նահատակ մը ինկավ կամ հերոս մը կոխեց: Մենք այնքան մեծ ենք, որքան որ հողեն կխմենք մեր զգացումները: Ամեն ինչ հոդ է: Դեպի մեր պապերուն<ref name="Գնահատ51" />:
 
* Ըստ ինձ և տակավին ինձի համար՝ ահա օրենքս՝ մեր գրականության մեջ արվեստը հայ պետք է ըլլա, իսկ անոր հատակը կամ հիմը կազմող գաղափարը՝ համամարդկային...<ref name="Գնահատ51" />
 
* ...Արվեստի գործ մը հեղինակին սրտեն փրթած փերթ մըն է՝ թարմ, արյունով և կյանքով դեռ բաբախուն...<ref name="Գնահատ51" />
* Մայր ըլլալ և բանաստեղծ ըլլալ նույն բանն է. երկուքն ալ կը բաժնվին և կ'անմահանան ուրիշ էակներու մեջ - մին կ'ապրի տասնի մեջ, իսկ մյուսը կ'ապրի միլիոններու մեջ<ref name="Գնահատ51" />:։
 
* Ըղեղներ կան, որոնք ադամանդներ են. առանց ուրիշե մը լույս ծծելու՝ լույս կ'արտաբերեն...:։
* Մայր ըլլալ և բանաստեղծ ըլլալ նույն բանն է. երկուքն ալ կը բաժնվին և կ'անմահանան ուրիշ էակներու մեջ - մին կ'ապրի տասնի մեջ, իսկ մյուսը կ'ապրի միլիոններու մեջ<ref name="Գնահատ51" />:
 
* Ըղեղներ կան, որոնք ադամանդներ են. առանց ուրիշե մը լույս ծծելու՝ լույս կ'արտաբերեն...:
:Անոնք բանաստեղծներու ըղեղներն են<ref name="Գնահատ51" />:
 
* Ըստ իս՝ գեղեցիկը դպրոց չունի. գեղեցկությունը բազմանկյուն հատվածակող մըն է. մեծ արվեստագետին հոգին վերեն ուղղահայաց նայող արևու պես այդ բյուրեղե հատվածակողմին ամեն անկյուններեն շողեր կ'արձակե<ref name="Գնահատ52">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 52:</ref>:։
* Ժայռին զարնել քնարը, երբ ան մեծ չէ<ref name="Գնահատ52" />:։
 
* Ճշմարիտ բանաստեղծությունը մարտիրոսություն մ' է. ամեն բառի մեջ սրտի կաթիլ-կաթիլ արյունումն է ստեղծելը<ref name="Գնահատ52" />:։
* Ժայռին զարնել քնարը, երբ ան մեծ չէ<ref name="Գնահատ52" />:
* Եթե գրելը, ի վերջո, հիվանդություն չդառնար, շատ գրագետներ գրիչնին փշրած՝ պիտի երթային գինեպան ըլլային<ref name="Գնահատ52" />:։
 
* Իրապաշտությունը գեղեցկության հասնելու ամենե ուղիղ գիծն է<ref name="Գնահատ52" />:։
* Ճշմարիտ բանաստեղծությունը մարտիրոսություն մ' է. ամեն բառի մեջ սրտի կաթիլ-կաթիլ արյունումն է ստեղծելը<ref name="Գնահատ52" />:
* Եթե քսակը լեցվի, սիրտը կդատարկանա<ref name="Գնահատ52" />:։
 
* Մարդ ըլլալ և բանաստեղծ ըլլալ միևնույն բանն է<ref name="Գնահատ52" />:։
* Եթե գրելը, ի վերջո, հիվանդություն չդառնար, շատ գրագետներ գրիչնին փշրած՝ պիտի երթային գինեպան ըլլային<ref name="Գնահատ52" />:
 
* Իրապաշտությունը գեղեցկության հասնելու ամենե ուղիղ գիծն է<ref name="Գնահատ52" />:
 
* Եթե քսակը լեցվի, սիրտը կդատարկանա<ref name="Գնահատ52" />:
 
* Մարդ ըլլալ և բանաստեղծ ըլլալ միևնույն բանն է<ref name="Գնահատ52" />:
 
== Քաղվածքներ Դանիել Վարուժանի մասին==
* ...Դանիել Վարուժանը պսակը եղավ մեր հայրենանվեր քերթողության:քերթողության։ Միամիտ, բայց համակրանքին անկեղծությամբ մեծ ու արդար նկարիչը մեր օրերու ընկերային տառապանքին:տառապանքին։ Երգեց մեր գյուղը, մոր կարոտները, երբեն զգալու աստիճան ընդերքին մեջ խորհրդասքող ուժերը մեզ պաշտպանող ու լսեց մեր երկինքին խոր, դժվարահաս ձայները, շողակնափայլ անձրևի մը մեջեն պատկերներու, փոխաբերությանց, գյուտերու, որոնք միս մինակնին կփրկեն որևէ բանաստեղծի անուն:անուն։
:...Չեմ վախնար գրելու. «Դանիել Վարուժան մեծագույն փառքերեն մեկն է մեր քնարերգության, եթե ոչ մեծագույնը»<ref name="Գնահատ49">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 49:</ref>:
::''[[Հակոբ Օշական]]''
 
* ...Վարուժանի և Սիամանթոյի հետ գերեզման իջան երիտասարդ պոեզիայի լավագույն հույսերը, բայց այն, ինչ կարողացան անել նրանք իրենց կարճատև կյանքում, բավական է ապահովելու նրանց տեղը հայ գրականության մեջ և պարզաբանելու նրանց պոեզիայի ընդհանուր սլացքը<ref name="Գնահատ49"/>:։
::''[[Վալերի Բրյուսով]]''
 
* Դանիել Վարուժանի պոեզիան արդեն մեծ դեր է խաղացել ժողովրդի ազգային զարթոնքի գործում:գործում։ Նրա անդրանիկ՝ «Ցեղին սիրտը» ժողովածուն աղոթագիրք էր ամեն մի ապստամբի համար այնտեղ՝ Թուրքահայաստանում, ուր գոյության իրավունքը թաթախված էր արյան մեջ Եվրոպայի բարեմաղթությամբ:բարեմաղթությամբ։
:Նրա հերոսները բազում հերոսներ արարեցին, նրա խոսքը գործի վերածվեց: Հենց միայն այսքանը բավական էր, որ Վարուժանի անունը թանկ ու հարազատ դառնար ամեն մի հայի<ref name="Գնահատ49"/>:
::''[[Սերգեյ Գորոդեցկի]]''
 
* Վարուժանը մեկն է այն հայ ամենամեծ բանաստեղծներից հենց այնքանով, որքանով կարողացավ դրսևորել հայ ժողովրդի և հայ բանաստեղծի ճակատագրի համար բնորոշ մեր ազգային սահմանները՝ դեպի համաշխարհային գրականության սահմանները ելնելու համար, այնքանով, որքանով որ կարողանում են ելնել իրենց հոգեկան երկպառակտումներից, այնքանով, որքանով իրենց հոգեկան ներհակությունները լուծում են ազգայինից դեպի միջազգայինը, տեղականից դեպի համաշխարհայինը, մասնավորից դեպի ընդհանուրը, կոնկրետից դեպի վերացականը բարձրանալու իմաստով<ref name="Գնահատ49"/>:։
::''[[Պարույր Սևակ]]''
 
* Վարուժանը հայ ժողովրդի վիշտը ընկալում էր որպես «համաշխարհային վշտի» անբաժանելի մասը, իսկ աշխարհի վիշտը համարում էր իրենը:իրենը։ Այստեղից էլ՝ նրա լայնախոհ, մեծ հոգիներին վայել սերն ու սրտակցությունը՝ հանդեպ սիրակարոտ ու տառապող էակները, նրա վսեմ հումանիզմն ու ժողովրդասիրությունը<ref name="Գնահատ50">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 50:</ref>:։
::''[[Սիլվա Կապուտիկյան]]''
 
* ...Խոնարհվելով նրա ստեղծագործական սխրանքի առաջ՝ ասենք, որ նա մեր բազմահարուստ ու բազմալար գրականության այն մշտական կենդանի երևույթներից է, այն մեծերից, որ նորոգչական առաքելությամբ մտնելով մեր քերթողական արվեստի մեջ՝ անսահմանորեն ընդարձակեց նրա կալվածքները, պոեզիայի հիանալի դասեր տվեց իրենից հետո եկածներին և տալու է նաև եկողներին<ref name="Գնահատ50"/>:։
::''[[Վահագն Դավթյան]]''
 
* ...Վարուժան տակավին քսանութ ձմեռներու գարունն է ողջունած և արդեն անմահության դափնիներ կը կրե... իր ներկա գործը՝ որքա՜ն հոյակապ՝ տակավին նախաբանն է անոնց, որոնք պիտի գան հայ գրականության փառքերեն ըլլալ<ref name="Գնահատ50"/>:։
::''[[Տիգրան Չյուկյուրյան]]''