Վիքիքաղվածք

«Կոմիտաս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ խմբագրումՀաջորդ խմբագրում →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ clean up, փոխարինվեց: : → ։ (44) oգտվելով ԱՎԲ
Տող 4.
 
==Քաղվածքներ==
*Ժողովուրդն է ամենամեծ ստեղծագործողը, գնացեք և սովորեցեք նրանից<ref name =mterim>{{cite book |title=Մտերիմ Խոսքեր|editor=Փառանձեմ Վարդունի|publisher=«Հայաստան» Հրատարակչություն|year=1974|page=146}}</ref>:։
*Ժողովրդի երգեցողությունն ունի ինքնուրույն դպրոց, ուր դաս են առնում ամենքը, ամեն ժամանակ, երբ կարիք են զգում<ref name =mterim />:։▼
 
*Հայ [[երաժշտություն]]ն իր մեջ կսնուցանե ոգին իր իսկ ցեղին, որովհետև երաժշտությունը ամենեն մաքուր հայելին է ցեղին<ref name=hur>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=120}}</ref>։
▲*Ժողովրդի երգեցողությունն ունի ինքնուրույն դպրոց, ուր դաս են առնում ամենքը, ամեն ժամանակ, երբ կարիք են զգում<ref name =mterim />:
*Հայն ունի ինքնուրույն [[երաժշտություն]]... Յուրաքանչյուր ազգի երաժշտությունն իր ազգի հնչական ելևէջներեն կծնի ու կծավալվի:կծավալվի։ Հայ լեզուն ունի իր հատուկ հնարավորությունը, ուրեմն և համապատասխանող երաժշտությունը<ref name=hur />:։▼
 
*Հայ ժողովրդի զավակնե՛ր, դուք կարդացեք [[երաժշտությունw:Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացի]]ն, իր[[w:Եղիշե|Եղիշե]], մեջ[[w:Գրիգոր կսնուցանեՆարեկացի|Նարեկացի]], ոգին[[w:Խաչատուր իրԱբովյան|Խաչատուր իսկԱբովյան]], ցեղին[[w:Րաֆֆի|Րաֆֆի]], որովհետև[[w:Ղևոնդ երաժշտությունըԱլիշան|Ալիշան]], ամենեն[[w:Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան|Պեշիկթաշլյան]] և տեսեք, մաքուրթե հայելինով էենք ցեղինմենք<ref name=hur>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=120175}}</ref>:։
*Մեր ժողովուրդը քարոզ չի հասկանում, մեկ հասկացված ձայնը 1000 ճառ արժի<ref>{{cite web|title=Կոմիտասագետը վերծանել է Կոմիտասի խազագրությունները |author=Գայանե Դանիելյան|date=2011-03-31|accessdate=2011-12-27|url=http://www.azatutyun.am/content/article/3543000.html}}</ref>:։▼
 
▲*Հայն ունի ինքնուրույն [[երաժշտություն]]... Յուրաքանչյուր ազգի երաժշտությունն իր ազգի հնչական ելևէջներեն կծնի ու կծավալվի: Հայ լեզուն ունի իր հատուկ հնարավորությունը, ուրեմն և համապատասխանող երաժշտությունը<ref name=hur />:
 
*Հայ ժողովրդի զավակնե՛ր, դուք կարդացեք [[w:Մովսես Խորենացի|Մովսես Խորենացի]], [[w:Եղիշե|Եղիշե]], [[w:Գրիգոր Նարեկացի|Նարեկացի]], [[w:Խաչատուր Աբովյան|Խաչատուր Աբովյան]], [[w:Րաֆֆի|Րաֆֆի]], [[w:Ղևոնդ Ալիշան|Ալիշան]], [[w:Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան|Պեշիկթաշլյան]] և տեսեք, թե ով ենք մենք<ref>{{cite book |title=Մտքի Հրավառություն|editor=Ալբերտ Միքայելյան և Միքայել Մարդումյան|publisher=Զանգակ-97 հրատարակչություն|ISBN=99930-2-263-2|year=2002|page=175}}</ref>:
 
▲*Մեր ժողովուրդը քարոզ չի հասկանում, մեկ հասկացված ձայնը 1000 ճառ արժի<ref>{{cite web|title=Կոմիտասագետը վերծանել է Կոմիտասի խազագրությունները |author=Գայանե Դանիելյան|date=2011-03-31|accessdate=2011-12-27|url=http://www.azatutyun.am/content/article/3543000.html}}</ref>:
 
== Քաղվածքներ Կոմիտասի մասին ==
[[File:Terlemzyan. Komitas.jpg|thumb| Կոմիտաս Վարդապետ, հեղինակ՝ [[Փանոս Թերլեմեզյան]], [[1913]]]]
 
* ''Անձնական նկարագիր․'' միջահասակ, նիհար, ջղուտ և զգայուն, դեմքը դեղնավուն, աչքերը արտահայտիչ և վառվռուն, գլուխը ճաղատ, մորուքը ո՛չ «վարդապետավայել», այլ ծնոտի տակ միայն թողած, այսպես կոչված վագներյան, ինքը արագաքայլ և անհամբեր, միշտ շտապող, միշտ աշխատասեր, կյանքից գոհ, լավատես... Ապրում էր, կարելի է ասել, սպարտական կյանքով, ուտելու մեջ պարզ և չափավոր, չէր խմում ու չէր ծխում. քնում էր գարուն թե ձմեռ բաց պատուհանով և, որ գլխավորն էր, պառկում էր ուղղակի հատակի վրա, առանց ներքնակի և բարձի:բարձի։ Նոտագրության մեջ մաքրասեր էր, գրում էր գեղեցիկ, իր իսկ տողած թղթերի վրա, այնպես որ նրա ձեռագրերից կարելի էր ուղղակի կլիշե պատրաստել:պատրաստել։
::''[[Գարեգին Լևոնյան]]''
* Կոմիտաս մեծ ընթերցասեր մըն էր, ուժեղ էր հայոց լեզվի մեջ, և հայոց պատմությունը շատ լավ գիտեր:գիտեր։ Մասնավորապես կկարդար [[Մովսես Խորենացի]] և [[Գրիգոր Նարեկացի|Նարեկացի]], իսկ [[Խաչատուր Աբովյան|Աբովյանի]]ն «[[Վերք Հայաստանի|Վերք Հայաստանին]]ն» կանվաներ իր մասունքը:մասունքը։
:Կոմիտաս քաջ պարող մըն ալ էր... Մարդկային բացառիկ առաքինություններու ծով էր: Չափազանց աշխատասեր, աննկուն կամքի տեր, անկեղծ, բարեհոգի, ընկերասեր, քաղցր ու համեստ՝ ամենուն նկատմամբ: Մաքրակրոն էր ան և մեծ հայրենասեր մը: Բացի իր երաժշտական հանճարից, այլ շնորհքներ էլ ուներ. բանաստեղծ էր և ճարտար կոմիկ դերասան: Վերին աստիճանի սրամիտ, կենսուրախ և պատրաստաբան էր Կոմիտաս և սիված ճեմարանի մեծեն ու փոքրեն:
:Կոմիտասի ձայնը մեծ դիապազոն ուներ: Բեռլին գտնված միջոցին հայ ժողովրդական երգերը անձնապես ցուցադրած համերգեն վերջ, Բեռլինի օպերայի տնօրենը անձամբ կհրավիրե զինքը իբրև օպերայի գլխավոր երգիչ և կխոստանա բացառիկ վճարում: Կոմիտասը կպատասխանե անոր. ''«Իմ երգչի կարողությունները մեկ նպատակի միայն կծառայեն, մեծ ժողովուրդիս երգն ու երաժշտությունը ծանոթացնել երաժշտական աշխարհին և ապացուցել, որ հայ ստեղծագործ ժողովուրդը սկզբնական դարերեն ունեցեր է իր ինքնուրույն երգն ու երաժշտությունը»...'':
::''[[Հրաչյա Աճառյան]]''
 
* Կոմիտասը չափազանց ուրախ և չափազանց աշխատասեր էր:էր։ Նրա բնավորությունը միալար չէր, նա խիստ դյուրագրգիռ և երբեմն էլ բարկացող էր:էր։ Սակայն նրա բարկությունը նման էր քամիներից քշվող ամպի ծվեններին, որոնց միայն մի վայրկյան է հաջողվում արևի լույսը խափանել, բայց այդ ծվենների արագորեն անցնելուց հետո՝ նորից արև, նորից զվարթություն և նորից ծիծաղ է տիրապետում:տիրապետում։
:Կոմիտասի զգայուն հոգին տառապում էր ուրիշների վշտերով: Նա հեռուներում գտնվող իր ընդունակ, բայց չքավոր աշակերտներին օգնում էր հնարավորին չափ:
::''[[Փանոս Թերլեմեզյան]]''
 
* Կոմիտասը մեր ժողովրդի հպարտությունն է, նրա գործը՝ մեր ազգային անսպառ հարստությունը... Նա հայտնագործել է մեր ազգային երգը, հայկական երաժշտությունը, ազգային մելոսը՝ ինքնուրույն և անաղարտ:անաղարտ։ Նա հիմն է դրել ազգային երաժշտական կուլտուրային... Կոմիտասը հայ երգով լույս աշխարհ հանեց դարերի խավարի մեջ կեղեքված ժողովրդի խուլ բողոքն ու ցասումը բռնության, ստրկության դեմ. նրա խեղդված վիշտը, իրավազուրկ կյանքը և պայծառ ապագայի հանդեպ տածած հավատը:հավատը։
::''[[Ավետիք Իսահակյան]]''
 
* Կոմիտասի երաժշտությունը մի այնպիսի ոճական անաղարտություն է, մի այնպիսի վսեմաշուք լեզու, որ դժվար է շրջանցել այն, դժվար է այս կամ այն կերպ նրան չառնչվելը, նրա ազդեցությունը չկրելը:չկրելը։ Ես միշտ գերված եմ եղել և գերված կմնամ Կոմիտասի երաժշտությամբ:երաժշտությամբ։
::''[[Արամ Խաչատրյան]]''
 
* Ոչ ոք ինձ չի կարող մեղադրել չափազանցության համար, եթե ես ասեմ, որ Կոմիտասի այդ համերգը (Փարիզ, 1906) մի հեղաշրջում էր և իր հայտնությամբ զարմացրեց մեզ:մեզ։ Ներկաներից ոչ ոք, ի բացառյալ նուրբ գիտակների, պատկերացնել չի կարող այդ արվեստի գեղեցկությունը, որը, ըստ էության, ոչ եվրոպական է, ոչ արևելյան, բայց եզակի է իր տեսակի մեջ<ref name="Գնահատ139"/>::։։
::''Լուի Լալուա<ref>Սորբոնի համալսարանի պրոֆեսոր, երաժշտական քննադատ</ref>''
 
* Ես զարմանում եմ, որ 25 տարի սրանից առաջ փոքրիկ Հայաստանը տվել է մի Կոմիտաս, որի ստեղծագործություններն իրենց գեղարվեստական կառուցվածքի և արժեքի տեսակետից հազիվ կարելի կլիներ սպասել Ռուսաստանի խոշոր կենտրոններում ապրող նույն ժամանակի ամենահայտնի ռուս կոմպոզիտորներից:կոմպոզիտորներից։
::''[[Միխայիլ Գնեսին]]''
* Հայ ժողովրդական երգը, հանձին Կոմիտասի, գտել է իր ամենացայտուն վարպետին:վարպետին։ Նա ուսանելի է շատ տեսակետներից:տեսակետներից։ Եվ հայ երաժշտության զարգացման նախանձախնդիր ամեն ոք նախ պետք է լիովին ուսումնասիրի և հասկանա Կոմիտասին և ապա միայն սկսի ստեղծագործել<ref name="Գնահատ139"/>::։։
::''[[Ֆոմա Հարտման|Թոմաս Հարտման]]''
 
* Երբ մտածում եմ Կոմիտասի մասին, լիաթոք շնչում եմ Հայաստանի օդը:օդը։ Նրա լեռների, ձորերի, հովիտների գեղեցկությունը անդիմադրելիորեն կլանում է ինձ:ինձ։
:Երբ լսում եմ Լոմիտաս, ծարաված ճամփորդի պես աղբյուր եմ տեսնում՝ նման այն հազարավոր աղբյուրների, որ սփռված են իմ հին, սքանչելի երկրի վրա: Ես պապակ շուրթերով խմում եմ ու չեմ հագենում այդ մաքուր, զուլալ ակունքից: Ինչքա՜ն անաղարտություն, մաքրություն, անմեղություն ու պոեզիա կա նրա մեջ<ref name="Գնահատ138">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 138:</ref>::
::''[[Արամ Խաչատրյան]]''
 
* Կոմիտասը վեմն է հայ երաժշտության, հիմնաքարը:հիմնաքարը։ Կոմիտասը այն իմաստուն ստղծագործողն է, որ մեծապես հասկացավ ժողովրդական աղբյուրների կենսալից ուժը և իր նյութը վերցրեց այնտեղից:այնտեղից։ Եվ այսօր Կոմիտասն այն երաժիշտը չէ, որին մենք սոսկական «արժանավորների հարկը» մատուցանելու համար միայն հարգանքի խոսք ասենք:ասենք։ Այսօր արդեն պարզ է ամեն երաժշտի համար, որ մեր ժողովրդական երգի վրա հիմնվող նրա երաժշտությունը Կոմիտասից է սկսվում<ref name="Գնահատ138"/>:։
::''[[Դերենիկ Դեմիրճյան]]''
 
* Կոմիտասը աննման վարպետ է. նրա դաշնակումը աներևակայելի դժվար ու գունավոր է. նրա մեներգերի ու խմբերգերի շարահյուսումները անկարելի է գերազանցել<ref name="Գնահատ138"/>:։
::''Ա. Մելիշար (գերմանացի երաժշտագետ, խմբավար)''
 
* Կոմիտասը՝ այդ ամենատաղանդավոր երգահանը, ժողովրդական ստեղծագործության անխոնջ հավաքողը, մեզանից յուրաքանչյուրի համար կարող է լինել իր ժողովրդին, իր արվեստին բոլորանվեր ծառայելու, կյանքի, մարդու նկատմամբ սիրո օրինակ<ref name="Գնահատ138"/>:։
::''Դ. Կաբալևսկի''
 
* Զարմանում եմ Կոմիտասի արտակարգ ընդունակությունների վրա:վրա։ Շատ լավ իմանալով ժողովրդական երգը՝ նա այդ երգերը ներդաշնակել է հազվագյուտ ճաշակով և ճշտորեն:ճշտորեն։ Բոլոր այն երգերը, որոնք ես անձամբ եմ լսել Կոմիտասից և կամ ուսումնասիրել եմ, ամենից առաջ ապացուցում են, թե եզակի մի դեմք է՝ որպես ներդաշնակող և որպես պոլիֆոնիստ<ref name="Գնահատ138-9">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 138-139:</ref>:։
::''Վ. Եգոն (Վիեննայի համալսարանի դասախոս)''
 
* Անցյալ երեկո Ալհամպրայի վրա հայ ժողովրդի հոգին էր, որ ամբողջովին թրթռաց, մի հոգի, որը համակ եռանդ է, որին ոչ մի ուժ չի կարող բանտել կամ մարել:մարել։ Գիշերային սարսուռի մեջ ներդաշնակ խոսքեր, ժողովրդի զգացմունքներովն արյունած ու շառագույն իջնում են խազ առ խազ, մի ժողովրդի, որն իր հպարտությունը պահում էր և իր փոքրիկ համայնքից իսկ ճոխություններ էր պարգևում մարդկությանը<ref name="Գնահատ139">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 139:</ref>:։
::''Ժ. Սիտաու''
 
* 1914 թ. Փարիզի երաժշտական կոնգրեսում, ուր հավաքվել էին աշխարհի գլխավոր երաժշտագետները, Կոմիտասը հայ ժողովրդական ու հոգևոր երգերից մի համերգ տվեց՝ հիացնելով ներկա եղեղ կոմպոզիտորներին:կոմպոզիտորներին։
:Ժողովրդական երաժշտությունը, ինչպես և արորի, խոփի, գութանի երգերի մասին տված դասախոսությունները, պիտի ասել, համագումարի նիստերից թանկագինը եղան: Երբ Կոմիտասը դաշնամուրի մոտ նստեց՝ մեղմորեն երգելու հայկական երգ, ունկնդիր հասարակությունը քարացած մնացել էր լուռ, և այնտեղ տիրեց այն վեհապանծ հմայքը, այն գերագույն պարզությունը, որ բխում է հայկական երաժշտությունից<ref name="Գնահատ139-40">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 139-140:</ref>:
::''Ֆ. Մակլեր (Սորբոնի համալսարանի պրոֆեսոր)''
 
*Կոմիտասի ծառայությունները հայ երաժշտությանը հսկայական են:են։ Նրա գեղեցիկ ստեղծագործությունները դուրս եկան իր հարազատ Հայաստանի սահմաններից, դարձան համաշխարհային երաժշտական մշակույթի հպարտությունը:հպարտությունը։ Կոմիտասը ոչ միայն մեծ կոմպոզիտոր է:է։ Նա նաև ականավոր երաժշտագետ է, հիանալի ազգագրագետ և այս բնագավառում նրա ծառայությունները դժվար է գերագնահատել:գերագնահատել։
:Սովետական երաժիշտները, երաժշտասերները, սովետական ժողովուրդը սրբությամբ են հարգում Կոմիտասի հիշատակը: Սովետահայ կոմպոզիտորներն իրենց ստեղծագործություններում հետևում են ու կհետևեն Կոմիտասի հիանալի ավանդույթներին:
:Նրա երաժշտությունը ապրում է և հավերժ կապրի սովետական մեծ երաժշտության հետ<ref name="Գնահատ140">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 140:</ref>:
Ստացված է «https://hy.wikiquote.org/wiki/Կոմիտաս» էջից