Չինական առածներ և ասացվածքներ

Չինական առածներ և ասացվածքներ

Ա ա

Ագռավի բնից հավի ձու չես վերցնի։
Ագռավի թևերն են սև, կալվածատիրոջ՝ սիրտը։
Աղքատի ուտելիքի կեսը բանջարեղեն է։
Ամեն գորտ իր ջրհորը գիտի։
Ամեն չափի ոսկու համար կշեռք կա։
Ամեն սխալ կարելի է ուղղել։
Ամենախիստ ձմռանն էլ գարունն է հաջորդում։
Այնտեղ, ուր խելոքը խոսքով է համոզում, հիմարը ձեռքերն է գործի դնում։
Անազնիվ ճանապարհով ձեռք բերած փողը կհալվի ինչպես ձյունն՝ արևի տակ։
Անգործությունը ծուլություն է ծնում։
Անխելք որդիներն իրենց հայրերով են հպարտանում։
Անկուշտ մարդը նման է այն օձին, որ փղին էլ է ուզում կուլ տալ։
Անձրևից թրջվածը եղյամից չի վախենա։
Աշխատասիրությունը սովորում են երեք տարում, ծուլությունը՝ երեք օրում։
Աշխատելիս հիվանդ է, ուտելիս՝ առողջ։
Աշխատող մարդը միշտ փող կունենա։
Աշխարհում ոսկի շատ կա, հին ընկերներն են քիչ։
Աչքը չի տեսնում, սիրտը չի ցավում։
Աչքերը հեռուն տեսնում են, իրենց թարթիչները չեն տեսնում։
Առածն առանց առիթի չի ասվի։
Առավոտյան ծառ տնկեց, կեսօրին ուզեց շվաքում հանգստանալ։
Առողջը հիվանդի տանջանքները չի հասկանա։
Ասեղ գողացողը, ոսկի էլ կգողանա։
Ասեղդ որտեղ կորցրել ես, այնտեղ էլ փնտրիր։

Բ բ

Բարկանալուց առաջ մինչև հարյուր հաշվիր, խփելուց առաջ՝ մինչև հազար։
Բարկացավ հավի վրա, շանը ծեծեց։
Բարության դիմաց՝ բարություն, վիրավորանքի դիմաց՝ վիրավորանք։
Բերնիցդ դուրս եկավ, ուրիշի ականջը մտավ։
Բերնիցդ թռած խոսքը հրեղեն ձիով էլ չես բռնի։
Բոլոր ձիերը սայթաքում են, բոլոր մարդիկ՝ սխալվում։
Բրինձը երաշտից է վախենում, մարդը՝ ծերությունից։
Բրնձի յուրաքանչյուր հատիկի մեջ մի կաթիլ քրտինք կա։

Գ գ

Գեղեցիկ թռչուններին են վանդակ դնում։
Գետի ափին ջուր չեն վաճառի։
Գետի բերածը գետը կտանի։
գինի որ լինի, տունդ բարեկամներով լիքը կլինի։
Գիշերվա առաջին կեսը մտածիր քո թերությունների մասին, երկրորդ կեսը՝ ուրիշների։
Գիտությունն այնպիսի գանձ է, որը միշտ մնում է տիրոջ մոտ։
Գիտությունն անսահման է։
Գիտունը գրքերի մասին է խոսում, մսագործը՝ խոզերի։
Գլուխը նապաստակի է, աչքերը՝ օձի։
Գողացած բրնձով համով փլավ չես եփի։

Դ դ

Դատարկ շշերով հյուր չես ընդունի։
Դեռ ման գալ չի իմանում, վազել է ուզում։

Ե ե

Եթե երեք տարի չծխես, խնայածդ փողով եզ կգնես։
Եթե կա ամուր կամք, լեռներն էլ կարելի է դաշտի վերածել։
Եթե հետանք կա, պատճառ էլ կա։
Եթե սարում վագր չկա, շանն էլ են անվանում արքա։
Եթե օձին ժամանակին չսպանես, հետո կզղջաս։
Եթե արդեն ծարավ ես, ջրհոր փորելու մասին մտածելը ուշ է։
Երբ գինին մեջտեղ է գալիս, իմաստությունը հեռանում է։
Երբ գյուղացին նիհարում է, կալվածատերը գիրանում է։
Երբ դաշտում շատ գայլ կա, սեղանի վրա միսը քիչ կլինի։
Երբ խոսում ես դաշտում, հիշիր, որ խոտերն էլ կարող են լսել։
Երբ կատուն լաց է լինում, մկները ցույց են տալիս, թե նրան ցավակցում են։
Երբ սիրում ես՝ կապիկն էլ գեղեցիկ է, երբ չես սիրում՝ լոտոսն էլ տգեղ է։
Երբ փող չունես, բոլոր շուկաները հեռու են երևում։
Երբեք մի մտածիր, որ արևը միայն քեզ համար է փայլում։
Երեսի կեղտը կարելի է մաքրել, սրտինը՝ ոչ։
Երեք հոգի միավորվեն, հողն էլ ոսկի կդարձնեն։
Երկնքի հաշվին ապրելը հուսալի չէ։

Զ զ

Զայրույթդ հանգցրիր՝ թշնամուդ հաղթեցիր։

Է է

Էշին ծեծում են, ձին էլ է վախենում։

Ը ը

Ընկած ծառը ստվեր չի ունենա։
Ընկեր գտնելու համար մի տարին էլ քիչ է, կորցնելու համար՝ մի ժամն էլ շատ է։

Թ թ

Թագավորին մոտ լինելը, միևնույն է թե վագրի հետ քնել։
Թագավորն էլ աղքատ բարեկամներ ունի։
Թագավորն էլ չի կարող հազար տարվա կյանք գնել։
Թեկուզ հազար արգելքներով, ջուրը դեպի ծով է հոսում։
Թեև խիղճը ատամներ չունի, բայց մահացու կրծում է։
Թռչունը որ թևավորվեց, բնից դուրս կթռչի։

Ժ ժ

Ժլատ մարդը բարեկամներ չի ունենա։
Ժպտացող պաշտոնյայից հեռու փախիր։

Ի ի

Իմաստունի ականջները երկար են, լեզուն՝ կարճ։
Ինչքան քրտինք կթափես, այնքան էլ կուտես։
Իր գլխի ձյունը չի տեսնում, ուրիշի եղյամը տեսնում է։
Իրեն գովելը հիմարություն է, կնոջը՝ կրկնակի։

Լ լ

Լավ ընկերն իսկական գանձ է։
Լավ հարևանը ոսկի է։
Լավ ձիուն լավ ձիավոր է պետք։
Լավ ձիուն մեկ մտրակ, վատին՝ հազար։
Լավ է բոլորովին չլինել, քան լինել ոչնչություն։
Լավ է լինել կենդանի աղքատ, քան մեռած թագավոր։
Լավ է խելոքի հետ մեռնել, քան հիմարի հետ ապրել։
Լավ է հարյուր անգամ հրաժարվել, քան մեկ անգամ տված խոսքը չկատարել։
Լավ է ճնճղուկ լինել կտրին, քան ստրուկ՝ տանը։
Լավ է ծտի կտուց լինել, քան կովի պոչ։
Լավ է մաքուր խղճով սովամահ լինել, քան անմաքուր խղճով մինչև կոկորդը ուտել։
Լավ է մեկ օր մարդ լինել, քան հազար օր՝ ստվեր։
Լավ է տանը նստել ցանց կարկատել, քան ծովափին՝ ձկների մասին երազել։
Լավը երեք տարում էլ չես սովորի, վատին մի օրն էլ բավական է։
Լեռներ տեղաշարժ անելն ավելի հեշտ է, քան մարդու բնավորությունը փոխելը։
Լսիր թե ինչ են ասում, նայիր թե ինչ են անում։

Խ խ

Խելոք մարդը խոսքով է համոզում, հիմարը՝ ձեռքերն է գործի դնում։
Խելք ունես հազար բերան կկշտացնես, չունես՝ քեզ էլ չես կշտացնի։
Խոսողը չի վախենա, վախեցողը չի խոսի։
Խոսքը բանալի է, սրտեր է բացում։
Խոսքը թևեր չունի, բայց թռչում է։
Խոր գետը հանդարտ է հոսում։

Ծ ծ

Ծանոթները շատ են, բարեկամները՝ քիչ։
Ծառը կտրեց, որ արագիլին բռնի։
Ծերի վրա մի ծիծաղիր, ինքդ էլ կծերանաս։
Ծնողներդ քեզ կյանք են տվել, իսկ կամք՝ ինքդ քեզ համար կոփիր։
Ծովը ջրի առատությունից չի վախենա։
Ծովի հատակում ասեղ է փնտրում։
Ծույլ հող չկա, կան ծույլ մարդիկ։

Կ կ

Կաթիլ-կաթիլ գետ կդառնա։
Կանխիկ հարյուրը ապառիկ հազարից լավ է։
Կատուն ուտելու ետևից է վազում, շունը՝ տիրոջ։
Կասկածում ես՝ աշխատանք մի՛ հանձնարարի, հանձնարարում ես՝ հավատա։
Կարելի է համեստ լինել՝ առանց իմաստուն լինելու, բայց չի կարելի իմաստուն լինել՝ առանց համեստ լինելու։
Կարկանդակ է նկարում որ քաղցը հագեցնի։
Կոշիկը հետք է թողնում, բայց կոշիկն ու հետքը նույնը չեն։
Կովի պոզերին նստած մրջյունին թվում է, թե լեռան գագաթն է բարձրացել։
Կրակը թղթով չեն փաթաթի։
Կրակից դուրս թռավ, ջրհորն ընկավ։
Կուշտը քաղցածին չի հասկանա։

Հ հ

Հագուստի նորն է լավ, ընկերոջ՝ հինը։
Հազար կիլոմետրի վրա սագի փետուր նվեր ուղարկեցին, նվերը թեթև էր, բայց ուշադրությունը՝ թանկ։
Համարձակ մարդը սրի առաջ էլ չի խոնարհվի։
Հայրերը ծառեր են տնկում, զավակները գովանում են նրանց շվաքում։
Հաջողության դեպքում կատուն էլ է փքվում, իրեն վագր երևակայում։
Հարգում են ո՛չ թե հագուստը, այլ մարդուն։
Հացը քաղցածին տուր, խոսքը հասկացողին ասա։
Հարստությունը զարդարում է տունը, առաքինությունը՝ մարդուն։
Հարուստը մտածում է ապագայի մասին, աղքատը՝ այսօրվա մասին։
Հարուստի ճշմարտությունը փողի մեջ է։
Հարուստի սիրտը քար է։
Հարուստի հարստությունն աղքատի կյանքն է։
Հեռու ջրով մոտիկ կրակը չես հանգցնի։
Հյուր չես կանչի՝ հյուր չեն կանչի։
Հյուրին չեն հարցնի՝ հավով փլավ կուտե՞ս։
Հիշելով անցյալը՝ կճանաչես ներկան։
Հովհարով դաշտն արևից չես ծածկի։

Ձ ձ

Ձի ես գնում՝ ատամներին նայիր, ընկեր ես ճարել՝ սրտին նայիր։
Ձիու պոչին կպած ճանճն էլ կարող է հազար մղոն ճանապարհ գնալ։
Ձիուն թամբը չի գեղեցկացնում, ոչ էլ մարդուն՝ հագուստը։
Ձվի մեջ ոսկոր մի փնտրիր։
Ձուկ բռնողի շորերը թաց կլինեն։
Ձուն դեռ ճուտ չէ։
Ձուն քարի հետ չպետք է վիճի։

Ճ ճ

Ճանաչիր քեզ, ճանաչիր հակառակորդիդ ու դու հարյուր ճակատամարտից հարյուրն էլ կշահես։
Ճանապարհները հազար են, ճշմարտությունը՝ մեկ։
Ճանապարհներն սկսվում են դարպասներից և դարպասներով էլ վերջանում են։
Ճաշը համով է՝ տանտիրուհու շնորհքն է, անհամ է՝ աղախնի անշնորհքությունից է։
Ճշմարտության աստծու առաջ կեղծ մոմ մի վառիր։
Ճշմարիտ խոսքը հաճախ դեղի պես դառն է, բայց բուժիչ է։
Ճրագի լույսի տակ գույները չես տարբերի։
Ճրագն իր տակը լույս չի տա։

Մ մ

Մարդը երկրի զարդն է։
Մարդը պետք է լավ սիրտ ունենա, ծառը՝ լավ արմատներ։
Մարդը գեղեցիկ է սրտով, օձը՝ մաշկով։
Մարդկային ցանկությունները երկնքից էլ բարձր են։
Մարդն է բոլոր հրաշալիքների ստեղծողը։
Մարդու մեջքը կկոտրես, կամքը չես կոտրի։
Մարմինդ կբուժես, հոգիդ չես բուժի։
Մաքուր խղճով մարդը գիշերն իր դուռը բախելուց չի վախենա։
Մեկը վարունգ է սիրում, մեկը՝ սեխ։
Մի՛ անիր այն, ինչ չես ուզում, որ ուրիշներն իմանան։
Մի գոմշից երկու կաշի չի հանվի։
Մի հոտած տանձ մի զամբյուղ տանձ կփչացնի։
Մի ձեռքով երկու գորտ չես բռնի։
Մի նեղացիր հայելու վրա, եթե ինքդ այլանդակ ես։
Մի ոչխարի ետևից ամբողջ հոտե է գնում։
Մի ջերմ խոսքը երեք ձմեռ մարդ կարող է տաքացնել։
Մի՛ վախեցիր դանդաղ շարժվելուց, վախեցի՛ր տեղում կանգնելուց։
Մինչև նապաստակ չտեսնես, բազեդ բաց մի թողնի։
Մորթին ոչխարի է, սիրտը՝ գայլի։
Մրջյուններն էլ կարող են սար շուռ տալ։
Մրսողի մտքում հագուստն է, քաղցածինը՝ հացը։

Յ յ

Յուրաքանչյուր սերունդ գալիք սերնդի համար ճանապարհ է հարթում։

Ն ն

Նախքան ուրիշի վրա ծիծաղեք, քո՛ մասին մտածիր։

Շ շ

Շատ խոսքեր, շատ էլ սխալներ։
Շատ կցանես, շատ էլ կհնձես։
Շատ մարդիկ, շատ էլ կարծիքներ։
Շրթունքներին՝ մեղր, սրտում՝ դանակ։
Շունն իր ստվերի վրա էլ է հաչում։

Ո ո

Ո՛չ թե արևին, այլ քեզ մեղադրիր, որ այգիդ չի ծաղկում։
Ով եղնիկ է ուզում որսալ, նապաստակի ետևից չի ընկնի։
Ով կրակին մոտ է, առաջինը կայրվի։
Ով ջրհորի հատակից է նայում երկնքին, շատ բան չի տեսնի։
Որոտին հաջորդում է կայծակը, կայծակին՝ անձրևը։

Չ չ

Չիմացողը ուղտին սապատավոր ձիու տեղ կընդունի։
Չղջիկները ցերեկվա լույսից վախենում են։
Չոր մատին աղ չի կպչի։
Չքրտնես, չես վայելի։

Պ պ

Պատժից խուսափելու ամենալավ միջոցը հանցանք չգործելն է։
Պատվով մեռնելն անպատիվ ապրելուց լավ է։
Պոզերն ականջներից ուշ են դուրս գալիս, բայց ականջներից երկար են լինում։

Ջ ջ

Ջրհորի գորտը ծովի մասին գաղափար չի ունենա։
Ջուր ես խմում, ջրհոր փորողին օրհնիր։
Ջուրը ձգտում է դեպի ցած, մարդը՝ վեր։
Ջուրն անցնում է, ժայռը մնում։

Ս ս

Սարում վագր չկա, շանն են ասում արքա։
Սովորությունը բնավորություն է դառնում։
Սպասող մարդը անհամբեր կլինի։
Սպասում է մինչև դեղձն ընկնի բերանը։

Վ վ

Վագրից վախեցողը սար չի գնա։
Վախեցիր ո՛չ թե ինը գլխանի հրեշից, այլ՝ երկերեսանի մարդուց։
Վառարան վառելն էլ աշխատանք է։

Տ տ

Տան մեծը տան գանձն է։
Տանը նստած ոսկու լեռներ էլ կարելի է ուտել։
Տանտերը մտածոմ է դարպասը պինդ փակելու մասին, գողը՝ պատն անցնելու։
Տգետին ոչ մի դեղով չես բուժի։

Ու ու

Ուզում ես կուշտ ուտել՝ մինչև քրտնելդ աշխատիր։
Ուր գնում ես, այնտեղի լեզվով խոսիր։
Ուրիշի գլխի ցողը տեսնում է, իր գլխի ձյունը չի տեսնում։

Փ փ

Փառք ձեռք բերելը դժվար է, կորցնելը՝ հեշտ։
Փողը հազար հանցագործություն կարող է թաքցնել։
Փողով սատանային էլ կստիպես ջրաղացի քարը պտտել։
Փոքր լճակի ձուկը փոքր կլինի։
Փոքր մարդիկ էլ կարող են մեծ ցանկություններ ունենալ։

Ք ք

Քամին փչում է, խոտը շրշում է։
Քարից յուղ չեն քամի։
Քիչ խոսիր, շատ գործիր։
Քնել նույն բարձին, չի նշանակում նույն երազները տեսնել։
Քննադատությունից մի՛ վախեցիր, անտեղի գովասանքներից վախեցիր։
Քո լինելով՝ ոչինչ չի ավելացել, չլինելով՝ ոչինչ չի պակասի։

Օ օ

Օձն ասում է՝ այդ ես չեմ գալարվում, ճանապարհն է ոլոր-մոլոր։
Օտար երկիրն ինչքան լավ լինի, հայրենիքին չի հասնի։

Աղբյուրներ

Արևելքի ժողովուրդների առածներ և ասացվածքներ, Երևան, 1969, էջ 80-87։