Սիամանթո և Խջեզարե
«Սիամանթո և Խջեզարե», Հովհաննես Շիրազի պոեմներից։ Առանձին գրքով առաջին անգամ տպագրվել է 1935 թվականին։
Քաղվածքներ
խմբագրել- - Հե՜յ վա՛խ, հայոց Սիփան սարը, դրախտ ասա, էլ ի՜նչ սար....[1]
- Իրավ… բարձրից թե խոր նայես հայոց մոտիկն ու հեռվին՝
- Ողջ Հայաստան կնմանվի իր թևաբաց մայր արծվին,-
- Թևերից մեկն Արագածն է, մեկը Սիփան սարն է սեգ,
- Մասիս լեռն է գլուխն արծվի, որ չի թեքում նա երբեք,
- Հսկա արծվի զույգ աչքերից մեկը ծովն է իր Վանա,
- Մյուս աչքին թե լավ նայես՝ կասի ծովն եմ Սևանա։
- (Հավիտյան բաց գոց աչքերով Մասիսն հսկում է վերից,
- Որ չպոկեն ոչ մի փետուր արծիվ-երկրի թևերից…)։
- Եփրատ, Տիգրիս, Արաքս, Ճորոխ, Արածանի, Ախուրյան՝
- Մայր գետերն են երակները արծիվ-երկրի նաիրյան,
- Անտառներն են արծվի անթիվ փետուրները զմրուխտի,
- Հավերժ կանգնած՝ թռչում է նա դեպի անհայտն իր բախտի[2]։
- Ա՜խ, երազ են համբույր ու սեր, երազն էլ կյանք է թվում,
- Բախտավորը նա է միայն, ում երազն է կատարվում[3]։
- Սերն է բախտի բանալին,
- Որ դուռն ուզես՝ կբանա,
- Բացվող դուռը, խոսք է հին՝
- Երկար գոցված չի մնա...[4]
- Ո՞վ կարող է սիրո հուրը թաքցնել,
- Պաղ լուսնին էլ կարող է սերն այրող արև դարձնել[5]։
- Աստծու վրա հույս ունեցիր, բայց ինքդ մի թերանա,
- Աստղով ծնված ծույլի բախտն էլ անաստղ մթնում կմնա։
- Լավ ականջ դիր՝ այս խոսքերս հայր կդառնան ջահելին,
- Միշտ լավություն արա մարդուն՝ մարդն է մարդու հայելին։
- Մարդն ու կինը, քարն ու կիրը՝ թե միշտ իրար չբռնեն՝
- Ոչ սերն է սեր, ոչ տունն է տուն՝ քարերն հովից կթռնեն։
- Անկնիկ տուն՝ անջուր ջաղաց,
- Անկին մարդը իր սիրտն աղաց...[6]
- Սերն, իմացի՛ր, սանդուղք է միշտ՝ ոտ առ ոտ ես ելնելու,
- Մինչև ոտքը չհամբուրես՝ բերանին չես հասնելու։
- Մարդիկ իրար երբ սիրում են՝ չեն ճանաչում դեռ իրար,
- Ճանաչում են, երբ սառչում են, երբ չեն մնում սիրահար։
- Սերը ոսկե վարագույր է, հոգու սևը կծածկի,
- Երբ պատռվի վարագույրը՝ կբացվի դուռն անեծքի։
- Ի՜նչ է դեմքով գեղեցիկը՝ տնեն բաղնիս՝ թոշնող վարդ,
- Բանը անվա՛ն գեղեցիկն է՝ Վանեն Բիթլիս ու Բաղդադ։
- Սերն էլ ձեռին թե սուր չունի՝ իր դեմ միշտ սուր կտեսնի՝
- Սիրտ վառելով, ճիտ ծռելով մարդ մուրազին չի հասնի[7]։
- Դու գայլի էլ սիրո վախտը վրան աղեղ մի հանե՝
- Աղջիկ-տղի գործ քանդելը վանք քանդելուց վատ բան է[7]։
- Հալալ մարդը մազ էլ դառնա՝ թրով էլ չի կտրվի,
- Գերան դառնա հարամն անահ՝ մի օր պիտի կոտրվի։
- Ամեն մարդու պարտքն ու գործն է լավության դեմ՝ լավություն,
- Բայց մարդ մարդու բանն է միայն՝ չարության դեմ՝ բարություն[7]։
- Հավքն որ հավք է՝ էլի երկու թև ունի՝
- Մեկն արհեստն է, մեկն ուսումը, այս էլ մտքից մի՛ հանի։
- Ո՜վ իմանա, մարդ ենք, էլի, միտքը մարդուն պետք կգա,
- Ամենասև արհեստն անգամ բիլազուկ է միշտ ոսկյա։
- Թե մի արհեստ ունենայի՝ ղալամն ասավ,
- Բեռով ոսկի կունենայի՝ ալամն ասավ։
- Սև սալն ու սև գիրը, որդիս, կարմիր օրեր կբերեն[7]։
- Ամպեց, կորավ լուսնկան,
- Արտեր, մտեք քուն,
- Արտով կանցնի իմ ճամփան՝
- Կերթամ յարիս տուն։
- Սերս գաղտնի թող մնա,
- Սերս՝ յարիս պես,
- Ճամփեն պիտի չիմանա,
- Թե ուր կերթամ ես…
- Մենակ յարս կիմանա,
- Թե ուր կերթամ ես,
- Մեկ էլ ծովակն իմ Վանա՝
- Մորս աչքի պես[8]։
- Հայ լեռներից զրկված հայը ձուկ է՝ ծովից դուրս նետված[9]։
- Անմահ սերը նա է, երբ որ մահվան նավն էլ է նստում…[10]
- Բախտը, ասա, մարդու չեն տա, թող իր բախտը փախցնի...[11]
- Ա՜խ, մարդն ի՞նչ է, որ երկնքի ճակատագիրն է կարդում,
- Բայց թե ի՞նչ կա իր ճակատին՝ դեռ չգիտե աշխարհում…[12]
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 197:,
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 199:
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 205:
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 213։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 222։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 236։
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 237։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 239։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 244։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 252։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 267։
- ↑ Հովհաննես Շիրազ, Երկերի ժողովածու 5 հատորով, հ. 3, Երևան, 1984, էջ 272։
