Հայկական առածներ

«Կարմիր կովը իր կաշին չի փոխի» ասացվածքի պատկերազարդում

«Գնա մեռի, արի սիրեմ» ասացվածքի պատկերազարդում

Ա ա

ցանկ

• Ագռավի հետ ընկերացար, կեղտը կտուցիդ պիտի լինի։
• Աղվեսի բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է։
• Աղքատը, որ հավ կուտե, յա հավն է հիվանդ, յա՝ աղքատը։
• Ամեն փայտ շերեփ չի դառնա, ամեն սար՝ Մասիս։
• Ամենին մի աչքով է նայում։
• Անճարը կուտի բանջար։
• Անձրևից փախան՝ կարկուտի տակ ընկան։
• Աշխարհը մի խոսքի է, ժամանակը ոսկի է։
• Աչքը ինչ տեսնար, սիրտը չի մոռնար։
• Առաջ մտածիր, հետո խոսիր։
• Առողջ եզին փտած դարմանն ի՞նչ կանի։
• Արտը խախուտ, մահանան՝ կարկուտ։
• Արջը յոթ երգ գիտի, յոթն էլ տանձի մասին։
• Արևին ասում է դուրս մի արի՝ ես դուրս եմ եկել։
• Արևն ամպի տակ չի մնա։
• Աչքը աչքից կամաչի։
• Աշխատանքը գեղեցկացնում է մարդուն։
• Աշխարհը փալասով ծածկած չի։
• Ախպերը ախպորը մեռնելը չի ուզի, բայց վատ ապրելը կուզի։
• Ալյուրը մենք մաղեցինք, փախլավան ուրիշները կերան։
• Ավազի վրա տուն չեն շինի։
• Ածան հավը կչկչան կլինի։

Բ բ

ցանկ

• Բազարի աչքը հանել ես։
• Բախտը մի անգամ է այցելում։
• Բարատու (պտղատու) ծառը գլուխը կախ կգցի։

Գ գ

ցանկ

• Գայլի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արէ՛ք, հոտս գնաց։ կամ Գելի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է. Շուտ արա, ոչխարը սարովն անցավ։
• Գառը՝ գարնան, ձյունը՝ ձմռան։
• Գետն ամեն անգամ գերան չի բերի։
• Գետն ընկնողը անձրևից չի վախենա։
• Գիտունի հետ քար քաշիր, բայց անգետի հետ փլավ մի կեր։
• Գյուղը կանգնի՝ գերան կը կոտրի։
• Գողը գողից գողացավ, Աստված տեսավ՝ զարմացավ։
• Գող՝ սիրտը դող։
• Գործը էշի պես բանա, բրդես՝ առաջ կգնա։
• Գուցե ուզեցավ իրեն գցի հորը, դու էլ կը՞ գցես։

Դ դ

ցանկ

• Դուն քուն, բախտդ արթուն։
• Դու քեզ մի գովիր, թող ուրիշը քեզ գովի
• Դուռդ փակ պահիր և հարևանիդ գող մի հանի

Ե ե

ցանկ

• Եզը որ ընկավ՝ դանակավորը կշատանա։
• Եկաւ ունքը սարքի՝ աչքն էլ քոռացրեց։
• Ես աղա ու դու աղա, բա մեր աղունն ո՞վ կաղա։
• Երբ որ կացինը եկաւ անտառ, ծառերը ասացին... Կոթը մերոնցից է։
• Երբ որ մեծնաս այս ամենը կմոռնաս։
• Երգեր շատ գիտեմ, բայց երգել չգիտեմ։
• Եօթ անգամ չափիր, մէկ անգամ կտրիր(հին հրեական ասացվածք)։
• Երեխային գործի դիր՝ ետևից գնա։

Զ զ

ցանկ

Է է

ցանկ

• Էս ականջով լսում է, մյուսով դուրս է անում։
• Էշի ականջում քնել։
• Էշն ինչ գիտի նուշն ինչ է։

Ը ը

ցանկ

• Ընկերովի մահը հարսանիք է։

Թ թ

ցանկ

• Թե ականջ դնես քեզ բամբասողին, կյանքդ կդարձնես վշտի անկողին...
• Թթու է՝ թան չէ,
  Ամեն մարդու բան չէ։
• Թրի կտրածը կլավանա, լեզվի կտրածը չի լավանա։

Ժ ժ

ցանկ

• Ժամանակը ոսկի է։

Ի ի

ցանկ

• Ինչ որ ցանես, այն կը հնձես։ կամ Ինչ ցանես, այն էլ կհնձես։
• Ինչպես ուռին ու բարդին, ամեն մարդ իրա դարդին։
• Ինչքան լեզու գիտես՝ այնքան մարդ էս։
• Իրա բաղարջի տակնա կրակ անում։

Լ լ

ցանկ

• Լավությանը լավություն` ամեն մարդու բանն ա, վատությանը լավություն` մարդ մարդու բանն ա։
• Լավություն արա ու ջուրը գցի,ձուկը չիմանա Աստված կիմանա
• Լեզուդ չլներ՝ ագռավները աչքերդ հանել էին։
• Լուից ուղտ են սարքում։
• Լույսը կբացվի, բարին հետը

• Լավ է ուշ, քան երբեք։

Խ խ

ցանկ

• Խաչին Տերն է զորավոր դարձնում:/Տէրն է խաչին զօրացնողը։
• Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում։
• Խոզի գլուխը տաք կաթսայի մեջ չի մնա։
• Խորամանկ աղվեսը երկու ոտով է թակարդն ընկնում։
• Խօսքով փիլաւ չեփուիր։
• Խոզի գլուխը գորգի վրա չի մնա։
• Խուփը գլորվել, կճուճին է գտել։
• Խելոքի հետ քար կրիր, խենթի հետ հաց մի կեր։

Ծ ծ

• Ծակ ուլունքը գետնին չի մնա։
• Ծուլութիւնից/թանբալությունից սև էշին «օրհնեա՛ տէր» կասի...

Ծառը պտղով է գեղեցիկ մարդը բարի գործով

Կ կ

ցանկ

• Կաղնած եզնը կթրքի նստան եզան գլխին։ (Արցախ)
• Կարծում ե՞ս Երուսաղեմում էշ չկայ։
• Կարմիր կովը կաշին չի փոխի։
• Կիրակի օրվա փլավը երկուշաբթի էլ կուտվի։
• Կուժ ասում եմ, կուլա լսի։
• Կաղնու տակ կանգնես ու բարիք սպասես։
• Կատվի խաղը՝ մկան մահը։
• Կճուճն ասաց. «Տակս ոսկի ա», շերեփը թե. «Բա ես որտեղի՞ց եմ գալիս»։

Հ հ

ցանկ

• Համը հոտից հանեց։
• Հասկացողին մին ասա, չհասկացողին՝ հազար ու մին։
• Հարսի վոռով փեսուն լավություն ա անում։
• Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է։
• Հարևանի հարսի հետևը կարմիրա։
• Հաց ու պանիր, կեր ու պարիր։
• Հաց ըսին հասավ,գործ ըսին փախավ։
• Հաց ու պանիր, կեր ու բանիր։
• Հետևն էլ կպած չելներ կտար օտարի։
• Հյուրը Աստծունն է։
• Հացը հացվորին տուր, մի հատ էլ ավել տուր։
• Հեռվի զուռնի ձենը քաղցր է։
• Հոտի բերանը որ հետ են շրջում, կաղ ոչխարները հոտի առաջև են հայտնվում։

Ձ ձ

ցանկ

• Ձենը որ ձվով լիներ, հավի ոռը բլբուլի ձեն կհաներ։
• Ձուագողը ձիագող կը դառնայ։ կամ Ձու գողացողը ձի էլ կգողանա։
• Ձուկը գլխից է հոտում։

Ղ ղ

ցանկ

Ճ ճ

ցանկ

• Ճակատագրից չես փախչի։
• Ճանճից փիղ են սարքում։
• Ճիշտ կարծես փղի քթիցա ընկել։
• Ճշտասողի գլխարկը ծակ է։
• Ճպատըտ քոլատ կտրի։ (Արցախ)
• Ճտերն աշնանն են հաշվում։

Մ մ

ցանկ

• Մարդ կա` մարդ ա, մարդ կա` զարդ ա։
• Մեկ կա` հազար արժի, հազար կա` մեկ չարժի։
• Մեկ նալին ա խփում, մեկ մեխին։
• Մի ծաղիկով գարուն չի գա։
• Մի ձեռքը ծափ չի տա։
• Մեկը տերտերին է սիրում, մյուսը տերտերակնկան։
• Մի գիժ քար գցեց հորը, քառասուն իմաստուն չկարողացան հանել։
• Մի վախենա վարար գետից, վախեցիր մարմանդ գետից։
• Մի քոսոտ մոզին սաղ նախիրի անունը կգցի։
• Մինչև հաստը բարակի, բարակը կկտրվի։
• Մինչև Շուշանը զարդարվի, ժամը կլրվի։
• Միությունը ուժ է։
• Միսը ձեզի, ոսկորը ինձի։
• Մոր մի օրհնանքը յոթ անեծք կքանդի։
• Մորը տես, աղջկան ուզի։
• Մուկը իսկի ինքը ծակը չի մտնում, հլը ցախավելն էլ կապելա պոչից։
• Մեկը բոլորի համար, բոլորը մեկի։
• Մսի մեջ ոսկոր կլինի։
• Մի եղիր ուրագի պես, այլ եղիր սղոցի պես։
• Մինչև ցամաք առուն ջուր գա,գորտի աչքը դուրս կգա։

Ն ն

ցանկ

• Նույնիսկ էփած հավի ծիծաղն է գալիս։
• Նվիրած ձիու ատամները չեն հաշվում։
• Նախիրի մեջից գնացիր էշի ճակատը պաչեցիր։

Շ շ

ցանկ

• Շան անունը տուր ու փետը վերցրու ձեռքդ։ կամ Շան անունը տուր՝ փետն առ ձեռդ։
• Շանը հետ հնգերաց, մհակը ձեռքատ վեր մե քցել։ (Արցախ)
• Շինողը միջից հանեց։
• Շոնը շանը վեննը կոխել չի։ (Արցախ)

• Շունը շան թաթ չի կծի։
• Շունը շան միս չի ուտի։
• Շորով դիմավորիր, խելքով ճանփիր
• Շաբաթը ուրբաթից շուտ եկավ։

Ո ո

ցանկ

• Ոչ իմ հալը, ոչ քո հարսանիք գալը։
• Ոչ հայի խունկ է, ոչ թուրքի ուզարլուկ։
• Ով աշխատի՝ նա կուտի։
• Ով ալարի՝ ոչ դալարի։
• Ոտքդ վերմակիդ չափով մեկնիր։
• Որտեղ հաց, այնտեղ կաց։
• Որտեղ պանիր, այնտեղ բանիր։

Չ չ

ցանկ

• Չկա չարիք՝ առանց բարիք։

Պ պ

ցանկ

• Պատերազմ չկա երբ որ մարդիկ՝ շիտակ մարդ են։

Ջ ջ

ցանկ

• Ջրի բերածը ջուրն էլ կտանի։
• Ջուրը գնում է, ավազը մնում է. Մարդը մէռնում է, հիշատակը մնում է։
• Ջուրը ճամբան կը ճարի։

Ռ ռ

ցանկ

Ս ս

ցանկ

• Սելը (սայլը) ճռռալու փոխարեն սելվորն ա ճռռում։
• Սև էծը սև օր կծնի։
• Սևին օճառն ի՞նչ կանի, խևին խրատն ի՞նչ կանի։

Վ վ

ցանկ

• Վռազողին տղա չի ծնվում։
• Վատ մարդուց բարիք չես ստանա։

Տ տ

ցանկ

• Տերտերն ամեն օր գաթա չի ուտի։
• Տռեմ ես, բամփեմ քեզ։

Ր ր

ցանկ

• Րոպեն անցավ ժամն էլ անցավ։

Ց ց

ցանկ

• Ցռան կովը նախրի անունը կավիրե։

Ու ու

ցանկ

• Ուղտը կերել ես՝ պոչին նստել։
• Ուշ լինի, նուշ լինի։
• Ուս ուսի որ տանք, սարեր շուռ կտանք։
• Ուտեմ, տիտեմ [նստեմ], մթնի՝ քնեմ։
• Ուրբաթ ամպեց, շաբաթ պարզեց։
• Ուրիշի հարսի հետևը կարմիրա։

• Ուրիշի համար փոս փորողը ինքն է ընկնում մեջը։

Փ փ

ցանկ

• Փափուկ լեզվով նույնիսկ օձը բնից դուրս կը քաշես։
• Փետը վերցնես՝ գող շունը կիմանա։
• Փողը հաշիվ ա սիրում։
• Փորձված թանը անփորձ մածունի հետ չեն փոխի

Ք ք

ցանկ

• Քաղցր լեզուն օձին բնից կհանի։
• Քանի լեզու իմանաս, այնքան մարդ ես։
• Քեզ ի՞նչ թթու մածուն է ծախել։
• Քեզանից Պողոս Պետրոս դուրս չի գա։
• Քեզանից քեզ բոր [բորբոքում] ամալ գա [առաջանա]։
• ՔեՖ անողին՝ քեֆ չի պակսիլ։
• Քոսոտ էծը աղբյուրի ակից է ջուր խմում։

Օ օ

ցանկ

• Օտարի հարսի հետևը կարմիրա։
• Օձի կծածը կլավանա, լեզվի կծածը չի լավանա։

Ֆ ֆ

ցանկ